Kansen om te leren

Onderwijsvernieuwing is een continu proces, daarbij hoort het doorbreken van bestaande patronen of ‘scripts’. Vooral binnen een educatieve omgeving waar traditionele methoden dieper geworteld zijn. Een recent artikel op Bron zorgde weer voor een discussie. Soms voelt het als twee kampen, terwijl ik denk dat beide partijen het beste voor hebben met ons onderwijs en onze studenten. Laat ik eens kijken of het mogelijk is een brug te bouwen en de positieve intenties van beide kanten te achterhalen.

Om dit wat achtergrond te kunnen geven haal ik drie theorieën aan:

Cynefin Diagram

Het Cynefin framework van Dave Snowden biedt een krachtig hulpmiddel om de complexiteit van onderwijssituaties te begrijpen. Dit diagram verdeelt problemen in vijf domeinen: duidelijk, gecompliceerd, complex, chaotisch en wanorde. In het onderwijs zijn we vaak geneigd om te zoeken naar lineaire oplossingen voor problemen die eigenlijk complex van aard zijn. Bij het ontwikkelen van nieuwe onderwijsmethoden is het essentieel om te experimenteren, te leren en te evolueren. Dit betekent dat we moeten accepteren dat niet elke poging meteen succesvol zal zijn en dat er ruimte moet zijn voor flexibiliteit en aanpassing.

Transactionele Analyse

De Transactionele Analyse biedt inzicht in de ‘scripts’ die ons gedrag in professionele interacties beïnvloeden. Deze scripts, bestaande uit bepaalde ‘drivers’, kunnen verklaren waarom discussies binnen onderwijsinstellingen soms vastlopen. Bijvoorbeeld, binnen een online platform van een onderwijsinstelling kunnen twee kampen verstrikt raken in hun eigen script, wat leidt tot polariserende discussies. Het bewust worden van deze scripts is de eerste stap naar verandering. Daarnaast speelt het fenomeen van ‘stille lezers’, die niets zeggen, ook een rol. Dit kan wijzen op een script waarin men zich niet comfortabel voelt om bij te dragen of tegenstrijdige meningen te uiten.

Leren van Fouten

Volgens een artikel in het Tijdschrift voor Begeleidingskunde is er een significant verschil tussen het maken van fouten, het toegeven van fouten en het veranderen van gedrag. Dit is bijzonder relevant in het onderwijs, waar “fouten maken” deel uitmaakt van het leerproces. Het erkennen en leren van deze fouten is cruciaal voor zowel docenten als studenten. Het biedt een kans om te groeien en te verbeteren, wat een fundamentele pijler is van onderwijsinnovatie.

Artikel Onderwijs Innovatie

Dat brengt ons weer terug bij de recente reacties op het eerder genoemde artikel in Bron. Voor mij illustreert dat de uitdagingen die we hebben binnen onze instelling én de noodzaak voor het doorbreken van scripts. Een collega uitte kritiek op het verwijzen naar een kennisinstelling en laat in het midden of het gaat om een knipoog of serieuze opmerking.  De zin ” Onderwijsvernieuwing of onderwijsvernieling, scheelt trouwens maar twee letters.” net zo, al zijn het woorden die een heel aantal collega’s binnen onze hogeschool en daar buiten enorm te kort doet.

Een andere collega probeerde deze persoon te wijzen op eigen verantwoordelijkheid. Dit leek niet bij te dragen aan een verzachting van het onderwerp. Misschien verergerde de situatie hierdoor alleen maar. Deze case toont aan hoe diepgewortelde scripts en vooroordelen kunnen leiden tot miscommunicatie en conflict, in plaats van constructieve dialoog en samenwerking.

Balans Vinden

In het streven naar onderwijsvernieuwing is het ook belangrijk om de waarde van traditionele onderwijsmethoden te erkennen. Deze traditionele benaderingen zijn vaak het resultaat van jarenlange ervaring en hebben hun effectiviteit in bepaalde situaties bewezen. Bijvoorbeeld, de gestructureerde aanpak van traditioneel onderwijs kan een solide basis bieden voor studenten, vooral in vakgebieden waar fundamentele kennis en vaardigheden essentieel zijn.

Een praktisch voorbeeld hiervan kan zijn dat een docent (met vernieuwende ideeën) zich richt op project gebaseerd leren, merkt dat sommige studenten moeite hebben met de open structuur van deze methode. Een ervaren docent met een meer traditionele aanpak kan inzicht bieden in hoe structuur en duidelijke richtlijnen kunnen helpen om studenten te ondersteunen in hun leerproces.

Door deze inzichten te integreren, kunnen docenten een ander model ontwikkelen dat zowel de creativiteit en zelfstandigheid van project gebaseerd leren bevordert, als de duidelijkheid en structuur biedt die studenten nodig hebben om te slagen.

Dit voorbeeld toont aan dat het erkennen en waarderen van de ‘remmende kracht’ van traditionele onderwijsmethoden kan leiden tot een meer gebalanceerde en effectieve aanpak van onderwijsvernieuwing. De dialoog tussen vernieuwers en traditionele docenten is essentieel om de beste elementen van beide benaderingen te combineren, wat uiteindelijk ten goede komt aan het leerproces van de studenten.

Flip the script

Het is tijd om ‘het script te flippen’ in deze mogelijk steeds verder polariserende discussie. Dit vereist actieve betrokkenheid en ondersteuning binnen teams, en een erkenning dat leren een complex proces is waarin fouten maken onvermijdelijk en zelfs noodzakelijk is. Zoals Ad Vissers (oud-directeur FHICT) ooit mooi verwoorde: “Het gaat goed, of we hebben kansen om van te leren.” Laten we deze mindset omarmen en samenwerken aan een voortdurende verbetering van ons onderwijs. Zolang het nog niet goed gaat valt er nog wat te leren!

 

 

 

Gebruikte Literatuur

Fierro, D., Putino, S., & Tirone, L. (2018, July). The Cynefin framework and technical competencies: a new guideline to act in the complexity. In INCOSE International Symposium (Vol. 28, No. 1, pp. 532-552).

PRAKTIJKEXPERIMENT, V. O. E., & DE BIECHTBOX, M. E. T. (2016). Leren van je fouten: makkelijker gezegd dan gedaan. Tijdschrift voor Begeleidingskunde, 5(3), 10-16.

Vos, J., & van Rijn, B. (2021). The evidence-based conceptual model of transactional analysis: A focused review of the research literature. Transactional Analysis Journal, 51(2), 160-201.

 

Interessante gerelateerde links

Artikel Over Drivers in TA:
Driver Behaviour – Which One Are You? (manchesterpsychotherapy.co.uk)

Artikel Bron – Onderwijsvernieuwing is niet nieuw, afspraken wel
Onderwijsvernieuwing is niet nieuw, afspraken wel (fontys.nl)

Post van Barend Last ten aanzien van leren en fouten maken (duidelijkheid versus complexiteit): https://www.linkedin.com/posts/barendlast_onderzoek-suggereert-dat-veel-studenten-geloven-activity-7156526183038230528-9qSF

Vind ik leuk