5 uitdagende tips om met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid om te gaan

Wanneer je de verhalen over de toekomst leest, dan bekruipt je misschien langzaam een onbehagelijk gevoel.  De wereld wordt complexer, dynamischer, sneller en vol met wicked problems. Wat moet je als inwoner van de toekomst wel niet allemaal weten en kunnen? En zijn we daar straks voldoende op voorbereid?

We moeten ons wapenen tegen de stress veroorzaakt door onzekerheid over en de complexiteit en dubbelzinnigheid van de toekomst. Maar hoe? In deze blog deel ik vijf uitdagende tips die mij helpen hier beter mee om te gaan.

1. Mindset

Ten eerste helpt het enorm om te beseffen dat om kunnen gaan met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid een mindset is. Op wij-leren.nl wordt een samenvatting gegeven van Carol Dweck’s theorie over een growth en fixed mindset.

Mensen zijn verschillend als het gaat om talent, interesse en temperament.  Iemand met een growth mindset gaat er vanuit dat je jouw basiskwaliteiten kunt ontwikkelen door er moeite voor te doen. Deze persoon is blij met uitdagingen en geeft niet op bij tegenslag. Inspanning is de weg tot meesterschap. De liefde om jezelf volledig in te zetten en vol te houden stelt mensen in staat om zich door de moeilijkste perioden van hun leven heen te slaan.  Als je de mindsets begint te begrijpen, zie je hoe het een tot het ander leidt: als je gelooft dat je capaciteiten vast staan, leidt dat tot bepaalde gedachten en handelingen. Terwijl de overtuiging dat je capaciteiten ontwikkelbaar zijn, zorgt voor een grote diversiteit aan gedachten en handelingen.

Terugkomend op het om kunnen gaan met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid; wanneer je overtuigd bent dat je kan leren hiermee om te gaan, begin je je hierin te ontwikkelen. Met oefening leer je stap voor stap meer open te staan voor nieuwe ideeën en de mogelijke toekomst(en). In plaats van te verwachten dat problemen eenduidig zijn en oplossingen voor de hand liggend, accepteer je dat we in een complexe en onzekere wereld leven. Je geeft toe dat je niet alles weet en je beseft dat je het zekere soms zult moeten opofferen voor het onzekere.

Daarnaast kan het omarmen van onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid bevrijdend werken. Het geeft de ruimte om verschillende scenario’s en oplossingen te verkennen. Je hoeft niet het juiste antwoord te weten. Niemand weet immers zeker wat de toekomst zal brengen. De toekomst wijst vervolgens uit welk scenario en welke oplossing het beste lijken te passen.

2. Gebruik je nieuwsgierigheid

Nieuwsgierigheid en om kunnen gaan met onzekerheid gaan hand in hand. Nieuwsgierigheid wordt onder andere verklaard door de information gap. Deze theorie van Loewenstein (1994) beschrijft het verschil tussen de kennis die een persoon reeds heeft verworven en nieuwe informatie die wordt aangeboden. Het verschil tussen de bekende informatie/ kennis en de nieuwe kennis is de information gap. Wanneer deze information gap erg klein is leidt dit vaak tot desinteresse in de nieuw aangeboden informatie. Deze nieuwe informatie wijkt immers amper af van de reeds bekende informatie waardoor er geen nieuwsgierigheid gewekt wordt. Wanneer deze gap te groot is dan herkennen personen de nieuwe kennis vaak niet, omdat ze geen herkenningspunten ontdekken met de reeds bekende informatie/kennis. Deze information gap resulteert in een gevoel van onzekerheid die leidt tot ontwijkend gedrag om het vervelende gevoel van onzekerheid te verkleinen. Het is voor het opwekken van nieuwsgierigheid en de wil om te leren daarom belangrijk om informatie aan te bieden die niet te ver, maar wel ver genoeg afligt van de reeds bekende informatie kennis. Bij deze medium information gap wordt de nieuwsgierigheid wel gewekt en het leereffect geoptimaliseerd.

Ga voor het verkennen van de onzekere toekomst(en) daarom op zoek naar informatie en kennis die net buiten jouw comfortzone ligt. De information gap die je aan kan verschilt van persoon tot persoon. De een voelt zich uitgedaagd door een toekomst zonder vaste contracten. De ander verkent liever het concept van een collectief van zelfstandigen die elkaar helpen bij het werven van opdrachten en het centraal laten uitvoeren van de nodige administratie. Beiden scenario’s helpen je te wennen aan het idee dat vaste contracten niet langer vanzelfsprekend zijn. Je hoeft nog niks te doen met deze informatie en toch ben je weer een beetje beter voorbereid op het om kunnen gaan met een onzekere toekomst.

3. Wicked problems

Ik noemde al de aanwezigheid van wicked problems. Bij wicked problems is er meestal sprake van “urgente problemen waarbij complexiteit en onzekerheid in cognitief en normatief opzicht domineren. Cognitieve onzekerheid verwijst naar gebrek aan kennis en overeenstemming over wat wel bekend is in het netwerk van partijen die te maken hebben met het probleem. Normatieve onzekerheid verwijst naar verschil van mening. Niet alleen in diagnostisch perspectief maar ook in handelings opzicht zijn er verschillen van mening. ‘De kijk op de zaak’ is tussen actoren dus niet gelijk”. (Arno Korsten, 2016).

Persoonlijk vind ik het werken aan wicked problems een ideale manier om met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid om te leren gaan. In een groep personen met verschillende achtergronden samen een probleem analyseren in de diepte en breedte en dit probleem terug brengen tot de kern(en). Creativiteit, scenario denken, sensitief zijn voor de belevingswereld van anderen en samen afstemmen wat een haalbare en acceptabele oplossing is. Wat mij betreft een perfecte manier om veel kennis op te doen, je blikveld te verbreden, te netwerken, vaardigheden te ontwikkelen en je als bonus nog nuttig te voelen ook.

4. Vind het niet vertrouwde in het vertrouwde

Schrikt het idee van een wicked problem je nog af? Begin dan kleiner. Todd Kashdan een bekende Amerikaanse psycholoog die onder andere het boek Nieuwsgierig? schreef geeft de volgende tip: vind het niet vertrouwde in het vertrouwde. Deze aanpak lijkt op het beter bekende Omdenken.

Het doel van het ontdekken van het niet vertrouwde in het vertrouwde is uitstellen van oordeel en letten op hoe dingen zijn, niet op hoe we verwachten dat ze zijn.  Kashdan omschrijft drie stappen om de lessen van dit experiment toe te passen op ons dagelijkse leven:

1. Kies iets wat je niet aantrekt.
2. Doe dit, maar niet zomaar! Ga op zoek naar drie nieuwe of unieke ervaringen.
3. Schrijf of praat met iemand over wat je hebt ontdekt.

Door deze aanpak toe te passen heb ik vele mooie ervaringen opgedaan zoals:

• met mijn gezin ‘op de bank slapen’ bij een voor ons onbekend gezin in Engeland. De perfecte manier om een andere cultuur beter te leren kennen en begrijpen. Wil je dit ook proberen? Ga naar Couchsurfing;
• kunnen ‘genieten’ van een bad gevuld met ijswater, terwijl ik een enorme koukleum ben;
• het eten van een insectenlunch en het vasthouden van een levende vogelspin, terwijl ik er al van gruwde om een dood mini spinnetje op te pakken.

Dit waren echte uitdagingen voor mij die ik vrijwillig heb opgepakt.  Maar ook uitdagingen geboren uit noodzaak heb op deze manier aangepakt.

Zo ervaar ik sinds mijn verhuizing wekelijks de voordelen van een reistijd van 45 of 60 minuten in plaats van 5 minuten naar mijn werk. In plaats van me naar huis te haasten, is het reizen een manier van onthaasten geworden. Ik geniet van de wandelingen die ik nu maak van het station naar mijn werk en van afspraak naar afspraak. En door een headset met noise control geniet ik van rust en muziek onderweg.

Ik houd enorm van lezen. Ik kan ook echt genieten van het vasthouden en bewaren van een mooi boek. Nadat mijn boekenkasten begonnen uit te puilen en het grote aantal verhuisdozen met boeken me confronteerde met de realiteit heb ik de stap gezet om boeken te lenen bij de bibliotheek. Best even wennen. Sinds kort ben ik door het gebruik van een e-reader niet langer alleen afhankelijk van de fijne maar beperkte dorpsbibliotheek. Vanaf de bank thuis heb ik toegang tot een breed aanbod aan boeken via de online bibliotheek. En zo’n e-reader is ook super handig in de trein.

5. Wat was jouw beste fout vandaag?

Tijdens een Fuck up Night bij Seats2Meet op Strijp-S in Eindhoven, ontmoette ik Remko van der Drift. Hij vertelde over zijn boek Fouten maken moed. Remko is intussen een bekend man die op de radio vertelt over het nut van fouten maken. Hij is ook directeur van het instituut voor Faalkunde. Op de website van dit instituut staat groot geschreven:

We leven in een prestatiemaatschappij, onder veel te grote succesdruk. Laten we een vriendelijke houding naar imperfectie ontwikkelen. En falen accepteren in een klimaat waarin het veilig is om te mogen groeien.

Een mooie link naar tip nummer 1. Falen is populair er bestaan ware faal cv’s en de Harvard Business Review management tip of the day van 25 januari jongstleden luidt: Overcome Your Fear of Failure by Redefining It. Door succes en falen te definiëren in termen van leren in plaats van termen als wat heb ik bereikt, levert falen altijd nog een waardevolle ervaring op. Daarnaast is het belangrijk om te denken in wat te doen in plaats van wat te vermijden.

Fouten maken moet en dat vraagt moed. Gelukkig krijg je van fouten durven maken juist steeds meer moed. Dus trek de stoute schoenen aan, faal en feliciteer jezelf met deze waardevolle leerervaring. Het voelt even gekunsteld aan, maar geloof me, het went en creëert ruimte in je denken en handelen.

Oefenen

Door dit soort oefeningen rek ik mijn comfortzone op en leer ik beter om te gaan met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid. Het voelt niet aan als moeten, maar als willen en het levert me bovendien veel plezier, fijne (ont)spanning en leuke gespreksonderwerpen op.

Wat is jouw volgende uitdaging? Kies de aanpak die het beste bij je past en succes met het oefenen! Heb jij zelf het gouden ei gevonden om beter om te gaan met onzekerheid, complexiteit en dubbelzinnigheid? Laat het me dan vooral weten!

 

Vind ik leuk