Het mooie van nieuwsgierigheid is dat het openstaan voor nieuwe informatie en ervaringen je de kans geeft om verrast en geprikkeld te worden, nieuwe uitdagingen aan te gaan en zo te blijven leren en ontwikkelen.

Ik krijg regelmatig vragen over hoe je nieuwsgierigheid kan prikkelen. Hier zijn veel publicaties over geschreven. Ik noem in deze blog een aantal auteurs die toegankelijk schrijven en naar wie ik de komende tijd vaker zal verwijzen.

Net zo interessant als het lezen van wetenschappelijke artikelen is het om zelf op te letten hoe jij dagelijks nieuwsgierig wordt gemaakt. Op ieder moment van de dag wordt je geprikkeld door partijen en personen die jouw aandacht proberen te vangen voor hun product of boodschap. Afgelopen twee weken had ik hier een aantal mooie ervaringen mee.

Een boogschietende Sinti

Twee weken geleden ging ik met mijn zoon mee naar zijn boogschietles om zijn vorderingen te zien. Zijn interesse voor boogschieten werd gewekt door mijn interview met Yaïro Steevensz (18) student, eigenaar van het bedrijf houtenpijlen.nl en fanatiek boogschutter.

Naast trotse gevoelens, beleefde ik tijdens deze les ook een leuke verrassing. Gedurende de les van  1,5 uur klapte ik op een gegeven moment mijn laptop open. Ik gok dat mijn laptop, kleding en misschien mijn serieuze blik, de nieuwsgierigheid van een man rond de 20 prikkelde. Hij liep naar mij toe en vroeg belangstellend doch serieus of ik van de inspectie was. Ik dacht dat het een grap was en speelde het spelletje mee. Toen hij uitgebreid verslag begon te doen van het geweldige beheer door het bestuur, begon ik me zorgen te maken of zijn vraag toch serieus bedoeld was. Ik legde uit dat ik onderzoek doe naar nieuwsgierigheid en daarvoor mensen interview. O, dan moet je mij zeker interviewen. Ik ben een echte Sinti [in het dagelijks taalgebruik ook aangeduid als zigeuners], zei hij vol trots en stak meteen van wal. Hij bleek sinds een jaar buiten zijn kamp te wonen vanwege gezondheidsproblemen van zijn vader. Hij deelde hoe hij het leven buiten het kamp ervoer; hij miste de muziek en het samen drinken en eten. Hij vertelde hoe hij door de politie werd aangehouden met zijn boog en pijlen in een koffer achter in de auto en hoe hij veel uit te leggen had. Hij zat vol verhalen, maar de les was klaar en hij vertrok naar een buitenwedstrijd. Ik beloofde hem bij een volgende ontmoeting te interviewen.

Chauffeurs van politieke figuren

De volgende dag was ik aanwezig bij een evenement van Brainport Smart District in Helmond: een slimme woon- en werkwijk waar de stedenbouwkundige omgeving is ontworpen in samenhang met nieuwe technologieën voor vervoer, gezondheid, energieopwekking en -opslag en circulair bouwen. Ik was hier met mijn gezin aanwezig, omdat wij een van de pioniers zijn die zich hebben aangemeld voor de experimentele kavels, waar de bewoners zelf alles mogen en moeten inrichten. Toen het officiële gedeelte begon, besloot ik naar buiten te gaan met onze nogal luidruchtige dochter van 1 jaar. Daar kwam ik al snel aan de praat met twee strak in pak gestoken heren die duidelijk op iemand stonden te wachten.

Ik vroeg ze op wie ze stonden te wachten. Beiden bleken chauffeurs te zijn van politieke figuren die aanwezig waren om het geheel nog officiëler te maken. Op de vraag hoeveel ruimte voor nieuwsgierigheid zij in hun beroep ervaren, reageerden beiden enthousiast. Ze vertelden op bijzonder discrete wijze dat ze op bijzondere plekken kwamen en dat zij gesprekken voeren met hun klanten. Die dag waren dat dus politieke figuren. Ze deelden, dat deze gesprekken hun eigen interesse in de politiek prikkelde. Maar ook hoe zij op hun beurt vragen van politici beantwoorden. En hoe zij met deze antwoorden over ervaringen en verhalen uit de praktijk, op hun beurt de politici weer prikkelen.

Promotie opendag Fontys Tilburg

Een verbouwing en een open dag

Afgelopen dinsdag was ik bij Fontys Hogescholen in Tilburg. Bij binnenkomst in het hoofdgebouw viel mijn oog op de aankleding van de draaideur. Er hing een paarse komma met een vraag over nooit uitgeleerd zijn. Vragen stellen, is een krachtige manier om nieuwsgierigheid te prikkelen.

Enthousiast over deze leuke campagne stapte ik zonder het te merken over een andere prikkelende vraag heen. Ik zag namelijk een nog leukere komma hangen met een vraag over nieuwsgierigheid. Ik zat in de kantine om nog wat werk te doen, toen mijn collega, met wie ik een afspraak had, mij een foto stuurde. Het was een bekende quote van Disney op de houten omheining die de nieuwbouw op het Fontys terrein omgeeft.

Na de afspraak, besloot ik navraag te doen bij de conciërge. Hij legde me uit waar hij meer promotiemateriaal had geplakt en opgehangen, waarna ik ze probeerde op te zoeken. Het zoeken was al een ontdekkingstocht op zich. Ik kwam op plaatsen op het Fontys terrein waar ik nog niet eerder was geweest waaronder het herentoilet.

Een muur die nieuwsgierig maakt. Nieuwbouw Fontys Stappengoor, Tilburg

Het mooie van de Fontys campagne vind ik dat nieuwsgierigheid als een komma in plaats van een punt wordt uitgelegd. Nieuwsgierigheid zorgt voor de komma, voor meer willen weten en kunnen, niet stilstaan, niet ophouden met leren en ontwikkelen. Een studiekeuze is slechts een van de vele keuzes die je maakt op jouw eigen leerpad en houdt dus niet op na je diploma. Je staat immers nog maar aan het relatieve begin van jouw leerpad. Dit leerpad stopt niet bij je pensionering, maar duurt tot je dood. Veel mensen doen niet het werk waar ze voor opgeleid zijn. Betekent dit dat zij destijds een verkeerde studiekeuze hebben gemaakt? In mijn ogen is dit vaak niet het geval. In mijn beleving was deze keuze vaak de meest logische keuze op dat moment in het leven van deze persoon. Het heeft ervaringen gebracht die hij bij een andere studiekeuze wellicht zou hebben gemist en waardoor hij  nu een ander persoon zou zijn. Deze ‘andere’ persoon had wellicht weer andere behoeften en omstandigheden gehad dan nu het geval is. Een studiekeuze is geen definitieve levenskeuze, het is een belangrijke keuze, maar geen punt achter de mogelijkheden om verder te leren en nieuwe of andere carrière en levenskeuzes te maken.

Na deze overpeinzing besloot ik, nieuwsgierig gemaakt door de foto die mijn collega stuurde zelf ook nog even de wand te bekijken. En ja hoor er waren nog twee mooie voorbeelden. Iets verbergen of iets slechts gedeeltelijk laten zien prikkelt de nieuwsgierigheid. Wanneer iemand stilstaat en aandachtig naar iets kijkt trekt dit ook de aandacht. Waar zou deze persoon naar kijken? Wat is er aan de hand. In Tilburg spelen ze hier handig op in.

Onderzoek doen is een geweldig excuus om nieuwsgierig te zijn

Onderzoek doen naar nieuwsgierigheid is heerlijk. Ik ervaar het als een geweldige excuus om nieuwsgierig te mogen zijn, te ontdekken, verwonderen en heel veel vragen te stellen. Waarom heb je daar een excuus voor nodig, vraag je, je misschien af?

Waarom nieuwsgierigheid als verstorend en bedreigend ervaren wordt

Nieuwsgierig zijn wordt niet altijd gewaardeerd. Iedereen kent de uitdrukking nieuwsgierig Aagje wel. Grote kans dat je de uitdrukking wel kent, maar niet het verhaal achter de uitdrukking. Ik zocht het verhaal van Aagje op. Spoiler alert: het liep niet goed af met Aagje. Zoals je misschien merkt kan nieuwsgierigheid afleiden van je originele doel of takenlijst. Een worsteling die niet alleen ik maar vele mensen met mij kennen. Tijdens mijn interviews verzamel ik dan ook tips over hoe je nieuwsgierig kan zijn en toch je focus kan behouden. Ik deel ze in mijn boek, maar als je mijn blogs goed leest, heb intussen al aardig wat tips voorbij zien komen.

Naast het afleiden van je doel, kan nieuwsgierigheid ervaren worden als verstorend, vertragend en zelfs irritant. Dit effect kan nieuwsgierigheid vooral hebben wanneer er tijdsdruk wordt ervaren. Of wanneer er veel waarde wordt gehecht aan vaste structuren en voorspelbaarheid. Tijdsdruk ervaren we tegenwoordig haast allemaal. Vaste structuren en voorspelbaarheid is een goede manier om alles onder controle te houden. Terecht of niet, zou je, je kunnen afvragen. ‘Niet praten maar doen’ is een geliefde uitspraak van echte doorpakkers. Logisch toch! Of misschien toch niet zo logisch als we zouden willen denken?

Nieuwsgierigheid wordt soms zelfs als bedreigend ervaren. Bedreigend? Nieuwsgierig zijn naar hoe dingen anders kunnen, of waarom mensen de dingen doen die ze doen kan de status quo, normen, aannames en gekozen paden ter discussie stellen. Nieuwsgierigheid kan mensen een spiegel voorhouden, aanzetten of dwingen tot zelfreflectie en mogelijk zelfs tot verandering. Allemaal voorbeelden van zaken die tijd kosten, onderzoek en samenwerking vergen. Daarnaast ontbreekt een voorspelbare uitkomst en brengt dus onzekerheid en risico op financieel en mentaal ongemak met zich mee.

Waarom nieuwsgierigheid als waardevol ervaren wordt

Ondanks de potentiele nadelen van nieuwsgierigheid komt er steeds meer aandacht voor de waarde van nieuwsgierigheid.

Von Stumm et al (2011) onderzochten 200 studies naar factoren die de verschillen tussen leerlingen in leerprestaties kunnen verklaren. Bij deze 200 onderzoeken waren in totaal 50.000 kinderen betrokken. Uit dit onderzoek bleek dat – naast intelligentie en inspanning – nieuwsgierigheid een derde factor is die de verschillen in leerprestaties verklaart. Reed (2017) noemt in haar publicatie De hongerige geest, nieuwsgierigheid de motor voor het leren. Nieuwsgierigheid is bovendien één van de 21st century skills, ook al hangt het een beetje af van welke lijst met DE 21st century skills je erop naslaat.

In 2016 waarschuwde de OESO dat in het Nederlands onderwijs talenten onbenut bleven omdat er onder andere te weinig aandacht was voor leerlingen die meer intellectuele nieuwsgierigheid en inzet toonden dan strikt noodzakelijk.

In 2017 waarschuwde Robert Dijkgraaf  in het programma De Wereld Draait Door dat er onvoldoende aandacht en waardering voor nieuwsgierigheid is in het onderwijs. Aan hem gingen naast OESO vele anderen vooraf zoals Engel en Randall (2009), Phillips (2014), Archer et al (2017). Dichter bij huis zijn er veel toegankelijke publicaties te vinden van onder andere Marieke Peeters, Sanne Dekker, Jos Marell en Helen Reed. Zij leggen met praktische voorbeelden uit hoe je de nieuwsgierigheid van met name basisschool leerlingen kan prikkelen. De praktische voorbeelden zijn minder relevant voor het hoger onderwijs en het bedrijfsleven, maar de principes achter het prikkelen van nieuwsgierigheid worden duidelijk uitgelegd. Andere toegankelijke auteurs als van der Vorst (2007), Kashdan (diverse), Harrison (diverse) en artikelen in Harvard Business Review van bijvoorbeeld Gino (2018), Fernandez-Araoz et al (2018) en opnieuw Kashdan (2018) geven meer praktische voorbeelden uit het bedrijfsleven en het leven van (jong) volwassenen.

In het programma De Wereld Draait Door vertelde Dijkgraaf over verbeelding en nieuwsgierigheid als de kwaliteiten die ons mens maken en de krachten die de hele wereld hebben gemaakt. We moeten volgens hem maximaal op deze kwaliteit inzetten. Hij benadrukt dat kinderen enorm nieuwsgierig worden geboren en belangrijke dingen op school leren. Toch ziet Robbert Dijkgraaf deze jongeren op latere leeftijd voor hem staan. Deze slimme jongens en meisjes, allemaal hele goede onderzoekers, die opnieuw moeten gaan uitvinden wat het betekent om vers naar de wereld te kijken en je eigen doelen te formuleren. Luister zelf naar Robbert Dijkgraaf tijdens een interview bij De Wereld Draait Door in 2017.

Meer positieve aandacht voor nieuwsgierigheid

De visie van ons nieuwe nationale wetenschapsbeleid (2019) is: ‘verwondering en nieuwsgierigheid zorgen voor wetenschappelijke vernieuwing en doorbraken. Betrokken wetenschappers dragen bij aan maatschappelijke en economische vooruitgang.’

Niet alleen Fontys Hogescholen maar ook de Radboud Universiteit opende dit studie- en academisch studiejaar met nieuwsgierigheid als centraal thema. Nienke Meijer voorzitter van het Fontys College van Bestuur noemde het een leven lang nieuwsgierig. De rector van de Radboud Universiteit noemde nieuwsgierigheid een van de belangrijkste kernwaarden van de universiteit. Nieuwsgierigheid staat dus in de schijnwerpers. Betekent dit dat we ook goed weten hoe we nieuwsgierigheid kunnen prikkelen?

Dat wat aandacht krijgt groeit

Nieuwsgierig zijn en blijven is een belangrijke voorwaarde voor onze ontwikkeling als persoon, als leerling, student en als professional. Toch geven we in de praktijk niet altijd de ruimte en aandacht aan nieuwsgierigheid die het verdient. Wat aandacht krijgt groeit. Als individu, opvoeder, leraar, leidinggevende, collega en medemens krijgen we dagelijks vele kansen om onze eigen nieuwsgierigheid en die van anderen te prikkelen en te doen groeien.

Om te voorkomen dat we onze nieuwsgierigheid voortijdig verliezen, verdient de nieuwsgierigheid van kleine kinderen en jongeren bijzondere aandacht en ruimte. Immers jong geleerd is oud gedaan. Maar vergeet vooral jezelf en andere volwassenen niet. Nieuwsgierigheid maakt ons niet alleen meer flexibel, creatief en empathisch. Het maakt het leven en ons werk (nog) leuker en interessanter. Misschien zijn dat wel de belangrijkste redenen om in nieuwsgierigheid te investeren.

FavoriteLoadingVind ik leuk

Over Danae Bodewes

Onderzoeker bij Lectoraat Business Entrepreneurship Thema's: ondernemerschapsonderwijs, nieuwsgierigheid, informeel en non-formeel leren. Hoe ziet een leven lang nieuwsgierig eruit? In een reeks portretten genaamd Nieuwsgierige Types geef ik de komende maanden een gezicht aan nieuwsgierigheid, ondernemendheid, informeel en non-formeel leren. Ter voorbereiding van mijn nog te publiceren boek over nieuwsgierigheid interview ik personen van verschillende achtergronden en leeftijden over hun nieuwsgierigheid, fascinaties en hoe deze bijdragen aan hun ondernemendheid.