Trendoverzicht ontwikkelingen en innovaties binnen het Hoger Onderwijs – Deel 2

Inleiding

Zoals vorige week aangegeven ondergaat gevoelsmatig het landschap van het hoger onderwijs in Nederland een diepgaande transformatie. Een verandering zoals generatieve Al (zoals ChatGPT) overspoeld mijn LinkedIn tijdlijn. Naast de ontwikkelingen met AI binnen het onderwijs, zijn er natuurlijk veel meer ontwikkelingen gaande. Deze ontwikkelingen spelen zich niet altijd af binnen een technologisch domein. Ik heb een aantal van deze trends die moeite zijn om uit te lichten hieronder opgesomd.

Deze innovaties hervormen niet alleen de klaslokalen, maar ook de campus, de relaties met het werkveld en de manier waarop kennis wordt verworven en toegepast. Nederlandse universiteiten en hogescholen experimenteren en omarmen oplossingen om de leerervaring te verbeteren, de toegankelijkheid te vergroten en kwaliteit te blijven borgen.

Hieronder het tweede deel van deze ontwikkelingen binnen het Hoger Onderwijs in Nederland. Een mooie toevoeging op dit trendoverzicht is de onlangs verschenen kijk op onderwijs 2040, bestaande uit twee delen. Het is uitgebreid en zeker het lezen waard! https://toekomstvanonderwijsenwetenschap.nl/

 

Groene en ‘Sticky’ Campussen

Groene campussen worden steeds meer een kenmerk van het Nederlandse hoger onderwijs. Duurzame infrastructuur, hernieuwbare energiebronnen en milieuvriendelijke praktijken dragen bij aan een gezondere omgeving.

Naast de verduurzaming zijn er ook bewegingen om studenten meer tijd te kunnen laten doorbrengen op een campus. Daardoor ontstaan campussen met meer recreatieve centra, studentenclubs, lounges en gemeenschappelijke ruimtes die aantrekkelijk zijn voor studenten om elkaar te ontmoeten en te socialiseren. Aangevuld door een rijkheid aan passende functies en activiteiten die waarde toevoegen in het dagelijks leven van docent en student. Voorbeelden hiervan zijn evenementen en culturele activiteiten: Concerten, lezingen, culturele evenementen en festivals die het culturele en intellectuele leven op de campus verrijken.

https://www.fontys.nl/nieuws/klaar-voor-de-sticky-campus/
https://www.inholland.nl/nieuws/studenten-denken-mee-over-een-sticky-campus-in-de-sluisbuurt/

 

Ondersteuning van Mentale Gezondheid

Het belang van mentale gezondheid wordt erkend, en Nederlandse instellingen voor hoger onderwijs breiden hun ondersteunende diensten uit. Informatie te aanzien van studiedruk en stress worden steeds vaker meegenomen in de eerste jaren van het onderwijs om studenten goed voor te bereiden. maar ook andere Counseling, mentale gezondheidsbronnen en programma’s voor stressmanagement zijn beschikbaar voor studenten en onderwijspersoneel. Er wordt blijvend gewerkt via meerdere kanalen om de hordes bij mentale uitdagingen (bv. bij neurodiversiteit) te verlagen.

https://www.fontys.nl/fontyshelpt.htm
https://rivm.openrepository.com/handle/10029/625362

 

Data-gestuurde Besluitvorming

Innovaties binnen het Nederlandse hoger onderwijs steunen op dat gestuurde besluitvorming. Er wordt steeds meer gebruik gemaakt van analyses om de prestaties van studenten te beoordelen, onderwijsmethoden te verbeteren en de algehele leeromgeving te versterken. Weinig data komt nog terug naar de student, om inzicht te krijgen om autonoom handelen te vergroten. Hier bevinden zich ook uitdagingen op data-veiligheid, AVG en het tegen gaan van data-lekken en andere potentiele gevaren zoals hacks of hijacks.

https://www.te-learning.nl/blog/overzicht-trends-hoger-onderwijs-2023-van-de-educause/
https://tiekinetix.com/nl/blog/wat-datagestuurde-besluitvorming-betekent-waarom-het-ertoe-doet

 

Toegankelijk Onderwijs

Innovaties binnen het Hoger Onderwijs in Nederland geven prioriteit aan toegankelijkheid. Online bronnen, beurzen en financiële hulpmiddelen breiden uit, waardoor onderwijs voor iedereen binnen handbereik is. Er zijn best wat onderzoeken bekend gemaakt waar duidelijk werd dat in de Coronatijd voor studenten met bepaalde fysieke beperkingen onderwijs toegankelijker werd.

https://www.nji.nl/coronavirus/onderzoek-naar-corona-en-onderwijs#resultaten-samengevat
https://www.vn.nl/inclusief-nederland-toegankelijke-taal/

 

Ondernemerschapsonderwijs

Het bevorderen van ondernemerschap is een prioriteit voor Nederlandse hogescholen en universiteiten. Hybride Leeromgevingen (eerder genoemd), ondernemerschapscursussen, start-up incubators en mentorprogramma’s stellen studenten in staat hun innovatieve ideeën na te streven. Er zijn ook een aantal programma’s bedacht om studenten die al ondernemer zijn mogelijkheden te bieden binnen de eigen onderneming.

https://pedrodebruyckere.blog/2023/02/11/een-groot-onderzoek-naar-het-stimuleren-van-ondernemerschap-in-hoger-onderwijs/
https://www.fontys.nl/Over-Fontys/Fontys-Centrum-voor-Ondernemerschap.htm

 

Betrokkenheid van Alumni

Innovaties binnen het Hoger Onderwijs in Nederland strekken zich ook uit tot de betrokkenheid van alumni. Het onderhouden van sterke banden met hun afgestudeerden hoort daarbij. Daarnaast worden er op verschillende manieren netwerkmogelijkheden bedacht, betrokkenheid bij curriculum ontwikkeling en waar gewenst verdere loopbaanondersteuning (zie ook een leven lang ontwikkelen). In sommige gevallen kan dan gesproken worden over circu-leren, waarbij we altijd in een cyclus en met betrokkenheid van “een community” blijven leren; organisaties, studenten, alumni, docenten en onderzoekers.

https://www.fontys.nl/Onderzoek/Circulaire-Transitie.htm
https://www.linkedin.com/posts/martijn-derksen-46465135_focus-op-professie-hogeschool-utrecht-activity-7105085661216395264-VK1Y?utm_source=share&utm_medium=member_desktop

 

Toekomstbestendige Afgestudeerden

Nederlandse instellingen zijn toegewijd aan het toekomstbestendig maken van afgestudeerden. Ze rusten studenten uit met vaardigheden die zich kunnen aanpassen aan een snel veranderende arbeidsmarkt, waardoor lange termijn succes in hun carrière wordt gegarandeerd.

https://www.fontys.nl/KennisNetwerk/Ontwikkelingen/Studiesucces-1.htm
https://breens.nl/themas/onderwijs-innovatie/toekomstscenarios-voor-hbo/ 

 

Online Gemeenschappen

Naast fysieke campussen gedijen online gemeenschappen in het Nederlandse hoger onderwijs. Deze gemeenschappen bieden een platform voor studenten en docenten om samen te werken en kennis te delen. Voor alles is tegenwoordig wel een sociaal netwerk alleen hebben we in Hoger Onderwijs niet een platform waarin we elkaar kunnen ontmoeten (buiten de Big Tech producenten om). Een interessante gedachte om daar eens vanuit een landelijk perspectief aan te gaan werken.

Het vreemde is misschien dat de meeste “platformen” nog steeds niet sociaal gedreven zijn, en veelal beperkt zijn tot het zenden van informatie. De ontwikkeling naar web 3.0 moet daarin blijkbaar nog tot uiting komen.

https://www.vereniginghogescholen.nl/actueel/actualiteiten/online-platform-leeroverzicht-gelanceerd
https://nlaic.com/nieuws/hogescholen-ontvangen-financiering-voor-learning-communities-rondom-ai/

 

Interculturele Competenties

Innovaties binnen het Hoger Onderwijs in Nederland benadrukken de ontwikkeling van interculturele competentie. Dit bereidt studenten voor op succes in een geglobaliseerde wereld waar culturele gevoeligheid essentieel is. Een deel is verwant aan internationale innovaties, dit is wel bekeken vanuit de trend dat er binnen Nederland steeds meer culturen bij elkaar komen. Anderzijds heeft het ook betrekking op sociaal-economische groepsverschillen.

https://www.fontys.nl/Onderzoek/Gezonde-en-inclusieve-samenleving-1.htm
https://www.interculturelecommunicatie.com/shadid/interculturele-competentie-een-vak-apart/

 

Gartner Hype Cycle – Higher Education

Tijdens een bespreking met een collega kwam het idee om deze trends voor Nederlands hoger onderwijs eens in een “hype cycle” rapportage te gieten. Eigenlijk om meetbaar te maken “waar staat de trend” en  “in hoeverre zou een opleiding dit al goed kunnen integreren”. Ik vind dat onderzoek voor mij persoonlijk iets te ver gaan, gezien mijn beperkte tijd. Gelukkig vond ik een (internationaal) onderzoek vanuit Gartner welke een hype cycle goed uitlegt en weergeeft: https://events.educause.edu/annual-conference/2022/agenda/hype-cycle-for-higher-education-2022.

 

Vind ik leuk