“There are differences that make a difference” (van Manen, 1991, p. 27).
Een invalshoek binnen het onderwijs is die van curriculum. Doorgaans bekend als (een variant op) het te doorlopen schoolprogramma van een kind. Het vakgebied van de curriculaleer is echter zeer uiteenlopend. Denk hierbij aan o.a. beleidsstudies, onderwijsontwikkeling en (school)volksonderzoeken. Curriculum focust dan ook op ‘harde’ kanten van onderwijs; structuur, organisatie en programmeren van doceer- en leeractiviteiten. Terwijl pedagogiek daarentegen meer gericht is op de ‘zachte’ menselijke aspecten van school en opvoeding. Een gebied waar deze samenkomen is studentparticipatie in onderwijsontwikkeling[1] pedagogisch bezien (o.a. van Dijk, 2021).
We hanteren de term ‘pedagogie’ om opvoedkundige fenomenen rondom onderwijs, zoals bovenstaande, te onderscheiden. Het Angelsaksische education kent ook meerdere uitdrukkingsvormen. In de eerste plaats het ‘onderwijs’, maar ook ‘het grootbrengen van kinderen’. In veel Europese landen maken ze een duidelijk(er) onderscheid tussen onderwijs en opvoeding. Pedagogie duidt op alle zaken waar volwassenen leven met kinderen, met het oog op het welzijn, ontwikkeling en vorming van het kind. Uiteraard hoort daar schoolontwikkeling bij. In mijn vorige blog beschreef ik de rol van onderwijzers in het laten toetreden en verhouden van kinderen tot onze wereld(en). Educatie stamt af vanuit het Latijnse educare; inleiden (tot). De onderwijzer nodigt vanuit ‘zijn/haar’ wereld middels de omgang uit om ook toe te treden tot deze volwassen wereld. Zodat pupillen hun kinderwereld uiteindelijk kunnen ontgroeien (educere; uitleiden).
Hoe herkennen en bepalen we dat een bepaalde omgang tussen onderwijzende en student ‘pedagogisch’ is? Om deze vraag objectief te beantwoorden, vervallen we vaak in filosofische, antropologische of veralgemeniserende uiteenzettingen. Pedagogie blijft echter uiteindelijk een praktische aangelegenheid. Je vindt het ook niet -deconstructivistisch – daad-werkelijk in theorieën of modellen. Maar juist in het alledaagse leven. Het is zoveel meer dan een ‘plat’ woord. Pedagogie is gegrond en wordt pas recht aangedaan in de relatie en omgang tussen volwassenen en kinderen. Bovendien creëert het aan iedere relatie, situatie of actie de mogelijkheid om ‘pedagogisch’ te zijn. In zekere zin is het door pedagogie dat we ons begrip verrijken van wat essentieel is in het onderwijs. Het voegt een extra dimensie toe aan ons dagdagelijks leven met kinderen.
[1] van Dijk, M.J. (2021). Speel je mee? Een ontdekkingsreis naar de pedagogische waarde van studentparticipatie in onderwijsontwikkeling. Tilburg: Fontys Pedagogiek.
Vind ik leuk
Over Martijn van Dijk
Docent/coach Pedagogiek - sportfanaat - Fenomenologisch onderzoek