Nature en nurture

Ik ben moeder van twee kinderen; een jongen van 12 en een meisje van nu bijna 1,5 jaar oud. Daarnaast werk ik in het onderwijs. Wanneer ik nieuwsgierig gedrag of een gebrek eraan observeer, vraag ik mij vaak af: wat is ‘nature’ en wat is ‘nurture’? En wat is mijn rol als opvoeder in het stimuleren en koesteren van de nieuwsgierigheid van mijn kinderen.

Verkennend onderzoek(je)

Tijdens deze zomervakantie heb ik een klein verkennend onderzoekje verricht. Dit is geen betrouwbaar onderzoek, maar het zette me wel aan het denken. Het scherpte mijn observaties aan en mijn gedrag ten opzichte van mijn kinderen.

Ik besteedde extra aandacht aan wat de nieuwsgierigheid prikkelt van mijn dochter Kalista van 17 maanden oud. De nieuwsgierigheid van kleine kinderen is ‘puur’ in de zin dat ze zich minder laten belemmeren door sociale factoren. Daarnaast is de nieuwsgierigheid van kleine kinderen vertederend en herkenbaar voor allen.

Pure nieuwsgierigheid

Ondanks de puurheid van haar nieuwsgierigheid is het duidelijk dat Kalista bepaalde gewoonten en gedrag van ons en haar leefomgeving heeft geleerd. Daarom observeerde ik niet alleen wat haar nieuwsgierig maakt. Ik stond ook uitgebreid stil bij de wijze waarop mijn partner en ik onze kinderen opvoeden en hoe deze opvoeding hun nieuwsgierigheid mogelijk beïnvloedt.

Waar is een meisje van (bijna) 1,5 jaar oud nieuwsgierig naar?

17 maanden; een leeftijd waarop kinderen veelal fysiek in staat zijn om gevolg te geven aan hun nieuwsgierigheid. Ze kunnen meestal lopen, dingen vastpakken, in beperkte mate voorwerpen ‘bewerken’ en uit elkaar halen. Kalista begint steeds meer taal te begrijpen, haar eerste woordjes te spreken en sociale vaardigheden te ontwikkelen om aan te geven wat ze wel en niet wil. Ze begrijpt dat er een wereld te ontdekken is achter gesloten deuren en dat je dingen kan verbergen en weer zichtbaar maken. Kortom, het feest begint nu echt en ze geeft volop uiting van haar nieuwsgierigheid.

Waar was jij nieuwsgierig naar toen je echt jong was?

Door mijn observaties nu op te schrijven en te analyseren hoop ik mijn dochter (nog) beter te leren kennen zodat ik op de juiste manier haar nieuwsgierigheid kan stimuleren en koesteren. Het zou mooi zijn om deze oefening eens of meerdere keren per jaar te herhalen zodat ik haar ontwikkelingen kan volgen. Daarnaast lijkt het me geweldig wanneer zij later terug kan kijken naar waar haar interesses lagen op deze jonge leeftijd. En hoe elementen uit haar opvoeding en leefomgeving haar nieuwsgierigheid al dan niet hebben beïnvloed, zowel positief als negatief.

 

Wat maakt Kalista; een meisje van bijna 1,5 nieuwsgierig?

Gedurende deze zomervakantie probeerde ik vast te leggen wat op dat moment Kalista’s nieuwsgierigheid prikkelde. Ik deed dit door het op te schrijven, te fotograferen of te filmen. Dit leverde onder andere de volgende foto’s op.

 

 

 

 

Andere voorbeelden van dingen die haar nieuwsgierigheid prikkelden, maar die niet op de foto’s staan zijn:

• Bewegende voorwerpen: auto’s, treinen, boten, vliegtuigen, motoren, fietsen etc.
• Aankleden: hoe krijg ik mijn voet door de mouw van mijn T-shirt?
• Bouwen; hoe hoog kan ik een toren bouwen? Waarom blijft een groot blokje niet goed op een klein blokje staan?
• Eten: hoe krijg ik het eten op deze lepel en in mijn mond? Hoe prik ik een rond erwtje of aardappeltje aan mijn vork?
• Praten: wat moet ik met mijn mond doen om de juiste klanken te maken? Ze experimenteert er op los en wat ze ‘zegt’ wordt steeds herkenbaarder.
• Klimmen: Hoe kom ik hier opgeklommen? En hoe kom ik hier weer af?

In hoeverre beïnvloeden wij als ouders de nieuwsgierigheid en interesses van onze kinderen?

Mijn vriend en ik hebben onze eigen patronen, waarden, normen en interesses. We investeren onze tijd bij voorkeur in zaken die ons interesseren en energie geven. We geven door deze keuzes bewust en onbewust veel mee aan onze kinderen. We beïnvloeden hiermee direct of indirect en op een negatieve of positieve wijze hun interesses, behoeften en ‘allergieën’.

Ik heb een aantal aspecten op een rijtje gezet van bewust gedrag dat mij en mijn vriend kenmerkt. Vervolgens heb ik geprobeerd zo objectief mogelijk te observeren welke reacties ik bij Kalista meen waar te nemen naar aanleiding van ons gedrag. Ik heb deze aspecten opgedeeld in twee aparte overzichten 1) Vrijheid, veiligheid en zelfvertrouwen en 2) Uitdaging, bewustzijn en flexibiliteit.

Voor alle duidelijkheid. We zijn verre van een model gezin; we hebben als ouders onze persoonlijke ‘zwakten’ en uitdagingen. We doen gewoon ons best en maken onderweg voldoende fouten om ervan te kunnen leren.

Vrijheid, veiligheid en zelfvertrouwen

Leren en ontwikkelen vraagt om een zekere mate van vrijheid, veiligheid en zelfvertrouwen. Dezelfde vrijheid, veiligheid en zelfvertrouwen zijn ook nodig om jezelf te kunnen zijn en blijven. Om deze reden besteden wij veel aandacht aan:

Ruimte voor spelen, verkennen, vies worden en toelaten van ongelukjes Reactie Kalista: Ze verkent graag nieuwe ruimten en omgevingen. Ze heeft veel belangstelling voor dieren, ze houdt van snelheid, wilde bewegingen, op de trampoline spelen en rennen. Ze houdt van het gevoel van aarde en modder en speelt er dagelijks mee. Ze valt vaak en krijgt steeds meer blauwe plekken en schaafwondjes maar gaat daarna net zo enthousiast weer verder. Ze is voorzichtig met drempels en afstapjes, maar laat zich daar niet door tegenhouden.

Ruimte voor zelfstandigheid en zelfvertrouwen: we geven Kalista zo veel (als) mogelijk ruimte om dingen zelf te doen en zelf te ontdekken. Reactie Kalista: Ze geeft graag zelf aan welke kant ze op wil gaan, bij voorkeur de tegengestelde richting van waar wij op gaan. Ze wil zelf eten en drinken; wat nog regelmatig een enorme knoeiboel en waterballet geeft. Maar ze eet steeds ‘netter’ zelfstandig met een lepel en vork en drinkt ze uit een gewone beker. Ze probeert zichzelf aan te kleden en haar sokken en schoenen aan te doen, wat tot haar frustratie nog niet goed lukt. Kalista glundert vaak wanneer ze iets nieuws aan het leren is en geeft zichzelf applaus wanneer ze trots is op wat ze heeft gedaan.

Knuffelen en ruimte voor emoties: we knuffelen veel en emoties zowel positief als negatief worden met elkaar gedeeld. Dit betekent dat er veel blijheid en liefde is, maar verhitte discussies en ruzies zijn ons niet vreemd. Reactie Kalista: Ze komt regelmatig even langs om een knuffel te halen of te geven. Deze knuffels van haar zijn soms klein en subtiel of ze gooit zich in volle vaart op je om zo veel mogelijk knuffeloppervlak te gebruiken. Wanneer er thuis een verhitte discussie of ruzie is en iemand zijn boosheid of diep gevoeld verdriet uit, vindt Kalista dit spannend. Ze observeert, wordt eerst stil en probeert vervolgens grapjes te maken, knuffels te geven of legt zelfs haar handje op de mond van iemand zodat deze stil wordt.

Vaste rituelen: we hebben vaste rituelen voor onder andere slapen gaan, opstaan, wandelen, afscheid nemen, in bad gaan en maaltijden. We eten alle maaltijden samen, zwaaien elkaar uit, zeggen wanneer we even weg gaan, lezen samen boekjes, en zingen liedjes. Reactie Kalista: ze rekent op deze momenten en geniet ervan. Ze doet steeds enthousiaster zelf mee en ontwikkelt zelf haar rituelen zoals onze schoenen brengen wanneer we ons aankleden, alles wat ze als vuilnis beschouwt in de vuilnisbak gooien en ons dag zeggen en zwaaien wanneer we haar in bed leggen.

Uitdaging, bewustzijn en flexibiliteit

Mijn vriend en ik dagen onszelf graag uit vanuit de wens om onszelf te blijven ontwikkelen. We dagen onze kinderen uit door hen nieuwe ervaringen te geven. We hopen dat het ervaren van afwisselende omgevingen, personen, culturen, eten, kunst en muziek onze kinderen bewust maakt van overeenkomsten en verschillen. We hopen dat deze nieuwe en afwisselende ervaringen hen leert flexibel en verdraagzaam te zijn. Verdraagzaam niet alleen naar anderen en onverwachte gebeurtenissen maar ook naar henzelf.

Wisselende omgevingen Tijdens de vakantie maar ook buiten vakanties om nemen we onze kinderen vaak mee naar allerlei verschillende omgevingen. Tijdens de vakantie sliepen we in 2 weken op 8 verschillende locaties. Reactie Kalista: Ze reageert enthousiast, blij en verkennend op nieuwe omgevingen. Zolang haar reiswiegje er staat en ze haar konijn bij zich heeft slaapt ze overal en zonder veel moeite.

Buitenland en internationale vrienden We gaan graag en regelmatig naar het buitenland en hebben internationale vrienden. In haar eerste 1,5 jaar heeft Kalista 11 landen bezocht en veel internationale personen ontmoet thuis en elders. Reactie Kalista: ze lijkt geen onderscheid te maken tussen verschillende landen en culturen. Ze vind het wel erg boeiend wanneer mensen een donkerdere huidskleur hebben, misschien mede omdat haar broer half Afrikaans is.

Wisselend eten: we eten gevarieerd; we proberen vaak eten uit dat we nog niet kennen. Reactie Kalista: ze eet van alles mee. Iets wat nieuw is haalt ze vaak eerst uit haar mond, bekijkt ze, raakt het aan en eet het daarna vaak gewoon weer op. Wanneer ze het echt niet te eten vindt spuugt ze uit, schuift ze haar bord weg of kiepert het bord om.

 

We leggen veel kilometers af met de auto. Reactie Kalista: dit vindt ze NIET leuk. Tijdens de autorit probeert ze soms haar gordels los te maken en heb ik een ‘dagtaak’ aan haar entertainen zodat ze het niet op een oorverdovend krijsen zet. Gelukkig is ze snel afgeleid door eenvoudige dingen als vertellen wat er allemaal langs de weg te zien is, gekleurde bekers, voorwerpen in een doekje wikkelen en deze als een cadeautje te presenteren dat ze open mag maken, etc. etc.

 

We luisteren thuis en onderweg veel naar muziek. Reactie Kalista: dit lijkt ze erg fijn te vinden. Bij ritmische muziek met flinke bas van haar oudere broer begint ze te dansen. Wanneer we klassieke of yoga muziek opzetten ‘neuriet’ ze mee, wordt ze rustig en valt ze in slaap. Wanneer de muziek haar niet bevalt laat ze dit duidelijk merken door onrustig te worden of te schreeuwen.

 

Andere aspecten van onze opvoeding zijn onder andere: meerdere activiteiten en afspraken op een dag, geen televisie, aandacht voor natuur en dieren, fotografie, techniek, antiek en curiosa, film en literatuur.

Het vinden van een balans tussen vrijheid, grenzen en houvast

Als ouder voel ik dagelijks de uitdaging van voldoende vrijheid bieden aan mijn kinderen zodat ze zichzelf kunnen zijn, zodat ze ruimte ervaren voor hun nieuwsgierigheid, en zodat ze durven te experimenteren en fouten te maken. Naast deze vrijheid hebben kinderen ook behoefte aan voldoende grenzen, handvatten en houvast om henzelf en de wereld om hen heen te leren begrijpen. Wanneer vrijheid, grenzen en houvast met elkaar in balans zijn kan het zelfvertrouwen groeien en leren kinderen de ruimte en vrijheid te herkennen en te benutten. Dit levert mooie dingen op zoals mijn kinderen op een achteraf weggetje in Slowakije.

 

Het balanceren van vrijheid, grenzen en houvast vormt een interessante uitdaging. Een uitdaging waar we ook in het onderwijs steeds vaker mee te maken krijgen.

Met de billen bloot

Wil je de nieuwsgierigheid van anderen leren herkennen, stimuleren, waarderen en benutten dan is het erg waardevol om je bewust te zijn van de manier waarop je zelf nieuwsgierig bent en wat jouw nieuwsgierigheid prikkelt. Op welke wijze wil jij dat jouw nieuwsgierigheid (h)erkend, gestimuleerd, gewaardeerd en benut wordt?  In mijn publicatie over nieuwsgierigheid deel ik hierover graag tips. Mijn ervaring met goed bedoelde tips is dat ze logisch en makkelijk lijken. In de praktijk loop je echter vaak tegen allerlei onduidelijkheden, mitsen en maren aan.

Om deze reden heb ik besloten mezelf als proefpersoon te gebruiken. In mijn volgende blog ga ik ‘met de billen bloot’. Ik vertel meer over wat mijn nieuwsgierigheid wekt. Ik sta stil bij hoe mijn opvoeding en leefomgeving mijn nieuwsgierigheid op positieve en negatieve manier heeft beïnvloed. En ik deel op welke manier ik graag heb dat mijn nieuwsgierigheid (h)erkend, gestimuleerd, gewaardeerd en benut wordt.

 

 

 

Vind ik leuk