Lastig doen is een manier om je te manifesteren in deze wereld.
Dit is een eigen reflectie. Toch is niet uitgesloten dat je je herkent in deze beschouwing. Dat is geen reden om jezelf af te wijzen en daardoor het gecompliceerder te maken dan nodig is. Laten we er gewoon even naar kijken.
Waar vangen we aan? Je ergeren aan het minste en geringste; als ‘moeilijk’ (lees: zwaar op de hand) persoon worden gezien. Of toch onnodig vaak niet-basale woorden gebruiken c.q. abstracte zinnen hanteren? Veelvuldig gebruik van afkortingen of interpunctie? En wat dacht je van; oneindig keuzes geven? Beekman en Mulderij (1977, p. 12) vragen zich dan ook af: “waarom doen fenomenologen zo moeilijk?”.
Analyse
Wat opvalt is dat dit stuk voor stuk iets zegt over de beleving (‘moeilijk’), betekenisverlening (‘onnodig’) en het vermogen (‘besluitvaardigheid’) van die ander. Dus niet zozeer jijzelf bent het die in eerste instantie waarneemt dat het ‘moeilijk-doenerij’ is. Doorgaans is het iets dat je beluistert bij die ander(en) en daarop reflecteert. Om vervolgens bij jezelf te rade te gaan of dit aspect past bij jouw zelfbeeld; het construct van hoe jij denkt te willen zijn. Het lijkt dus te gebeuren in iemands binnenwereld. Maar dan in een verhouding tot een ander of anderen in de buitenwereld. Laat mij dit laatste verhelderen, om eerdergenoemd ‘moeilijk doen’ te minimaliseren.
De meeste mensen gedragen zich zoals zij denken dat er zoveel mogelijk orde wordt gecreëerd en chaos wordt vermeden. Dat is hoe onze hersenen in evolutie zijn geprogrammeerd (bv. Swaab, 2018). Dan lijkt eenvoudig doen het meest voor de hand liggende. Echter, stel ‘moeilijk doen’ is een keuze van hoe iemand zich profileert. Van de verschillende rollen/ imago’s/ identiteiten die iemand kan aannemen, besluit deze persoon zich als lastige actieveling[1] op te stellen. Eerder lazen we dat het ‘lastige’ voornamelijk beleefd wordt door die ander(en). Interessant is om te kijken naar hoeveel last de persoon – die als lastig beleefd wordt – daarvan zelf ervaart. In het geval dat dit vertrouwd en als eigen wordt ervaren, kan het lastiger (een grotere uitdaging) voor die persoon zijn om dit achterwege te laten. Wanneer en voor wie zou hij/zij daartoe besluiten?
Besluit
Uiteindelijk ervaren we als mens en worden we als mens ervaren. Deze ervaringen (of: belevingen) kunnen drastisch verschillen. Ons zelfbeeld en het beeld van die ander over onszelf liggen vaak uit elkaar. Gesprek, het willen begrijpen en reflectie lijken zomaar drie manieren om daar samen in te ‘verblijven’ en aandacht te geven aan die alledaagse ervaringen. In onze binnenwereld(en) en de buitenwereld die wij samen ervaren en delen.
Bronnen
– Beekman, T., & Mulderij, K. (1977). Beleving en ervaring: werkboek fenomenologie voor de sociale wetenschappen. Meppel: Boom.
– Swaab, D. (2018). Ons creatieve brein: hoe mens en wereld elkaar maken. Amsterdam: Atlas contact.
[1] ‘Actieveling’ duidt hierin op het gegeven dat deze persoon ook daadwerkelijk in actie komt. Anders spreken we niet over moeilijk doen. Dan hebben we het veeleer over moeilijk denken, voelen of verschijnen.



Over Martijn van Dijk
Docent/coach Pedagogiek - sportfanaat - Fenomenologisch onderzoek