“Maak eens een tekening van wat voor jouw beeld van een loopbaan is.” Dit is een opdracht die ik studenten voorleg om bewust te worden van hun eigen mentale model van een loopbaan en de bijbehorende overtuigingen. Het zal je niet verbazen dat er vaak een ladder of trap getekend wordt. Om dan maar meteen de reflectie vraag te stellen: wat kwam er bij jou op?

Inmiddels is iedereen wel doordrongen van de constant veranderende wereld en dat we als gevolg daarvan als professional niet klaar zijn met leren na onze opleiding. Toch is dat nog niet helemaal doorgedrongen in de manier waarop we studenten bewust laten worden van de ontwikkeling van hun loopbaan. Want wat betekent dat eigenlijk als de taken van de baan waar je mee start na een jaar grotendeels anders zijn? Hoe zorg ik ervoor dat ik mijn werk op een duurzame manier interessant en persoonlijk relevant houd? We praten nu over thema’s die je zou kunnen scharen onder loopbaan management. Zorg dragen voor je eigen loopbaan, zodat jij achter het stuur zit. Wie anders dan het individu zelf zou dat moeten doen? Jij bent toch degene die er het meeste om geeft.

Terug naar onderwijs. In de netwerken rondom dit thema (aanrader) waar ik bij aangesloten ben, zie ik veel curricula waarbij er prachtige SLB leerlijnen zijn ingericht en waarin persoonlijke & professionele ontwikkeling wordt gestimuleerd door een breed aanbod van workshops. Maar mijn persoonlijke ervaring is, dat er minder aandacht gegeven wordt aan loopbaan ontwikkeling. Wanneer de “S” van de SLB valt zullen we maar zeggen. De specifieke ontwikkeling van een loopbaan start namelijk niet pas in werk, maar bij ons, in het onderwijs.

Studenten staan in hun (laatste) studiejaar aan de vooravond om de transitie te maken naar werk. Dit is een turbulente en onzekere fase waarbij het “protocol naar succes” ontbreekt en gepaard gaat met veel onzekerheid1. Sociaal integreren in een organisatie, een plek vinden met en bij collega’s. Maar denk hierbij ook aan vaste contracten, die behoren echt niet meer tot de huidige standaard. In dat speelveld moeten een hoop individuele keuzes en bijbehorende afwegingen gemaakt worden. Daar bovenop hebben studenten hebben ook niet altijd een heel goed beeld van starters banen2. Ik heb afgelopen jaar serieus, niet 1, maar meerdere studenten gesproken die dachten dat 60.000 euro als start jaarsalaris heel normaal is.

En als we het dan over dat pad naar succes hebben; wat is dat eigenlijk, succes? Is dat niet heel persoonlijk?
Precies, dat is mijn punt. In de loopbaan literatuur noemen we dit subjectief loopbaan succes3. Waar vroeger de baan voor het leven (occupational choice) echt de standaard was, zijn tegenwoordig baan transities en wissels (intern en extern) veel meer de norm. Daardoor ligt de bal ook veel meer bij elk individu om zelf te bepalen wat voor hem of haar de definitie van succes bepaalt.

Een aantal jaar geleden kwam ik met dit onderwerp in aanraking en zag dat precies het thema loopbaan management niet heel specifiek aan bod kwam in mijn huidige context. En we weten dat juist dat begin, die eerste paar loopbaanstappen heel belangrijk zijn. Studenten gaan op zoek naar die baan, maar waar moet je eigenlijk naar kijken? Als we een sollicitatie gesprek zien als daten, wat zoek ik dan eigenlijk in die ander? Ook een mooi voorbeeld wordt gevormd door de georganiseerde “baan markten”, waar studenten zich kunnen orienteren op potentiele banen en organisaties. Super mooi dat die mogeliijkheid er is, maar waar zoek ik eigenlijk naar en wat wil ik eigenlijk weten van die potentiele werkgevers?

Cruciale vragen
De afgelopen jaren hebben we met een aantal collega’s de begeleiding voor de overgang naar werk en het specifieke thema loopbaan management in onze SLB begeleiding voor afstuderende studenten een plek gegeven. Het meest belangrijke is wel dat we studenten “taal” geven. Te beginnen bij de loopbaan. Een loopbaan is niet enkel een carrière, welke impliciet het beeld geeft van de weg naar de top. Beelden die vaak opgeroepen worden bij het werken aan je carrière zijn meestal hiërarchisch ingestoken. Loopbanen hebben veel meer de impliciete betekenis van ontwikkeling. Een aaneenschakeling van leerervaringen rondom werk, persoon en privé. Iets “in de tijd” en minder de meer objectieve kant van loopbaan succes zoals het beklimmen van die hierarchische ladder3. Prima als je dat ambieërt, maar niet iedereen wordt daar gelukkig van. En als de loopbaan dan een gespreksonderwerp is, dan worden ook ineens dit soort vragen belangrijk:

  • Wat bepaalt voor jou persoonlijk loopbaan succes?
  • Met wie en hoe wil je werken?
  • Waarom en waaraan wil je werken?
  • Welke organisatie en omgeving past bij jou?
  • Welke manager past bij jou?
  • Wat heb je nodig om goed te kunnen werken?
  • Als ik weet wat ik wil en nodig heb, hoe kom ik daar dan?

De eerder genoemde loopbaan ladder gaat niet perse voor iedereen op, de enige positieve weg lijkt dan de weg omhoog. Soms is de beste stap opzij, of misschien zelfs het beklimmen van een andere ladder. En degene die daarin het beste kan sturen, is het individu zelf. Soms moet je proactief handelen of juist aanpassen aan de omgeving, op de juiste plek, het juiste moment en bij de juiste persoon4. De ideale baan vind je namelijk niet, die creëer je. Maar om daarin te navigeren moet je wel op z’n minst een windrichting op je loopbaan kompas hebben.

Hoe begeleiden jullie studenten daarin?

 

Om de opgedane ervaringen en inzichten te delen zal ik een aantal blogs rondom dit thema de aankomende tijd publiceren. In de hoop dat ik de lezer kan inspireren en dat loopbaan management een stevige plek in onderwijs krijgt zodat we studenten helpen te navigeren in de complexe wereld van werk.

 

 

Een kleine greep uit de bronnen

  1. Akkermans, J., Blokker, R., Buers, C., der Heijden, B. I. J. M., & De Vos, A. (2019). Ready, Set, Go! The School-to-Work Transition in the New Career. In Adult Development at the School-to-Work Transition: International Pathways and Processes. Oxford University Press.
  2. Kirkpatrick, N. (2020). Reality check: Helping students recognize, evaluate, and pursue realistic entry-level jobs in business. International Journal of Management Education, 18(2), 100384. https://doi.org/10.1016/j.ijme.2020.100384
  3. De Vos, A., Jacobs, S., & Verbruggen, M. (2021). Career transitions and employability. Journal of Vocational Behavior, 126(February 2020), 103475. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2020.103475
  4. Hirschi, A., & Koen, J. (2021). Contemporary career orientations and career self-management: A review and integration. Journal of Vocational Behavior, 126(January 2020), 103505. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2020.103505
FavoriteLoadingVind ik leuk

Over Lars Veerhoff

Lars werkt in Eindhoven bij ICT als student begeleider en onderzoeker. En daarnaast ook actief betrokken bij diverse Fontys netwerken. Met een onderwijswetenschappelijke achtergrond en bijna 20 jaar onderwijservaring (speciaal ow, vo & hbo) heeft hij een enorme passie voor leren en ontwikkelen. Hij vind persoonlijke en professionele ontwikkeling van studenten te belangrijk om niet de juiste dingen goed te doen. Hij ontwikkelt daarom leer- en reflectie activiteiten rondom evidence-based thema's zoals loopbaan ontwikkeling en persoonlijk leiderschap.