Het lijkt een eeuwigheid geleden, een andere wereld. Toch is het slechts elf maanden geleden dat we nog in zalige onwetendheid verkeerden als het gaat om corona. Niemand – op een enkeling met contacten in China na wellicht – kende het woord. Laat staan dat we een idee hadden van de ongekende impact die het virus enkele weken later op ons leven zou hebben. De epidemie verspreidde zich vanuit Wuhan razendsnel over de wereld, en bereikte begin maart ook ons land.
Het managen van deze pandemie, zo is de afgelopen negen maanden gebleken, is bij uitstek een zogenoemd wicked problem. Oftewel: een maatschappelijk vraagstuk dat zich niet alleen razendsnel ontwikkelt en blijft ontwikkelen, maar zich ook niet beperkt tot één afgebakend vakgebied. Integendeel juist; wicked problems zijn stuk voor stuk integrale, toekomstgerichte kwesties die een multidisciplinaire, innovatieve en creatieve aanpak vereisen. En om het nog wat complexer te maken: een aanpak die niet zelden (tegenstrijdige) gevolgen heeft voor andere maatschappelijke kwesties of groepen in de samenleving. De ondernemers in ons land kunnen hierover meepraten.
Het aantal van deze vraagstukken en hun complexiteit zal eerder toe- dan afnemen de komende decennia. Dus is het verstandig om in het onderwijs hier al zo vroeg mogelijk op voor te sorteren. Het is onze taak in het hoger onderwijs – en die van onze partners in de hele onderwijskolom: po, vo, mbo en wo – om leerlingen en studenten voor te bereiden op hun toekomstige werkomgeving, op de innovatieve vraagstukken die zij zullen moeten oplossen en daarmee op de maatschappelijke bijdrage die van de nieuwe generaties gevraagd zal worden.
Juist het hoger beroepsonderwijs, waarin de ontwikkelde kennis altijd gericht is op de beroepspraktijk, kan en moet hier een grote rol in spelen. Op twee manieren: ten eerste door multi- of interdisciplinair samen te werken in onderwijs en onderzoek. Zoals gezegd: problemen in de samenleving beperken zich niet (langer) tot één vakgebied of sector. En dus is interdisciplinair onderzoek en onderwijs – waarbij studenten geleerd wordt wat de kracht en het voordeel is van cross-sectorale samenwerking – het sleutelwoord. Juist daarom organiseert Fontys de komende jaren al haar praktijkgericht onderzoek rond zes maatschappelijke kennisthema’s die de traditionele disciplines overstijgen. Alleen op die manier kunnen wij onze taak optimaal uitvoeren.
Ten tweede: een succesvolle bijdrage aan deze wicked problems vereist ook een andere manier van leren. Een praktijkgerichte benadering, waarin authentieke vraagstukken centraal staan. We maken daarbij gebruik van hybride leer- en onderzoekomgevingen, waarin studenten, docenten en professionals uit het werkveld letterlijk gezamenlijk aan de slag gaan. Dat kan op de campus zijn, maar ook steeds vaker op locatie bij het werkveld of partnerinstellingen. Een goed voorbeeld hiervan vinden we bij onze lerarenopleidingen. Als grootste lerarenopleider van Nederland participeren we bij Fontys in een groot aantal opleidingsscholen – zowel in het basisonderwijs als in het voortgezet onderwijs. Dit zijn partnerschappen waarin lerarenopleidingen en scholen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor het opleiden van studenten op de werkplek.
Zo zijn er nog talloze voorbeelden, binnen Fontys maar ook bij andere hogescholen. De kern van dit authentiek leren en werken is dat de kennis en inzichten die we zo gezamenlijk ontwikkelen de innovatie in de buitenwereld naar een hoger peil brengen. En dat dit onze studenten een mix van praktijkkennis, direct toepasbare vaardigheden én onderzoekend vermogen oplevert waarmee ze na hun afstuderen een betekenisvolle bijdrage kunnen blijven leveren aan een duurzame, inclusieve en vitale samenleving. En dus ook een flinke steen bijdragen aan de oplossing van een wicked problem als de corona-pandemie.
Meer weten over de ambities van Fontys in de komende vijf jaar? Kijk op http://fontys.nl/fontysforsociety
Vind ik leuk
Over Joep Houterman
Joep Houterman (1962) is sinds 1 maart 2020 voorzitter van het College van Bestuur. Hij is sinds 1 augustus 2018 lid van het CvB. Binnen het CvB is Joep verantwoordelijk voor de strategie, cultuur & organisatie. Ook internationalisering, audit, veiligheid en governance vallen onder zijn verantwoordelijkheid. Daarnaast heeft Joep de instituten in de domeinen Educatie en Mens & Maatschappij onder zijn hoede. Hij vertegenwoordigt Fontys in de regio's Eindhoven en Den Bosch en op landelijk niveau. Joep is een ervaren onderwijsbestuurder. Voordat hij bij Fontys begon, was hij vice-voorzitter van het College van Bestuur van 'groene kennisinstelling' Aeres. Daarvóór was hij onder meer directeur bij Nuffic en manager/directeur bij Stoas Groep. In 1987 rondde Joep zijn studie zoötechniek (tropische veehouderij) af aan Wageningen Universiteit.