Nederland zit vol met getalenteerde jongeren. Helaas worden hun talenten niet altijd herkend of op een passende wijze gestimuleerd. Hierdoor kan het gebeuren dat juist de jongeren die de skills beheersen die de maatschappij behoeft zoals creativiteit, kritisch denken en nieuwsgierigheid uitvallen in het onderwijs of zelfs ‘onleerbaar’ worden verklaard. Wat hebben deze dropouts nodig? En hoe voorkomen we dat ze überhaupt uitvallen?
‘Onleerbaar’, bestaat dat?
Mijn eerste reactie op het begrip ‘onleerbaar’ was: bestaat dat ‘onleerbaar’? Kan iemand echt onleerbaar zijn? Lig je dan in coma? Of betekent dit vooral dat het onderwijs niet weet hoe ze iemand kunnen motiveren en helpen te leren binnen de voor hen beschikbare middelen? Het lijkt er bijna op alsof het onderwijs zelf een leerbeperking heeft.
Zodra je bent uitgevallen in het onderwijs blijkt er geen structurele route terug naar je eigen niveau te bestaan. Dat wil zeggen geen structurele route zonder een geheel jaar te doubleren of naar speciaal onderwijs te gaan wat in (te) veel gevallen ook geen passende oplossing biedt. Wat gebeurt er met deze ‘onleerbare’ jongeren?
De Rebel Talents van ConnEQt
Stichting ConnEQt biedt een plaats waar deze dropouts of Rebel Talents zoals ze worden genoemd terecht kunnen om zich op hun eigen niveau verder te ontwikkelen. Het concept bestaat sinds 2016 en is niet in één vakje te plaatsen. ConnEQt biedt zowel onderwijs, zorg als werk. Ter verduidelijking ze bieden zorg en coaching maar geen behandeling.
Kitty Knibbe en Nick van Hintum zijn de twee initiatiefnemers van ConnEQt. Ik interviewde hen twee weken geleden over hun stichting, hun methode en op welke manier zij de nieuwsgierigheid van de Rebel Talents (h)erkennen, benutten en stimuleren. Daarnaast had ik gesprekken met een aantal Rebel Talents en Rebel Talent coaches.
Jezelf mogen en kunnen zijn
De doelgroep van ConnEQt bestaat volgens de website uit thuiszitters, drop outs, hoogbegaafden, ad(h)d’ers, onderpresteerders, hooggevoeligen en andere dwarsdenkers. Bij navraag blijken op dit moment vooral hoogbegaafde jongeren, die uitgevallen zijn op school, hun weg te vinden naar ConnEQt. Deze groep Rebel Talents voelt zich op hun gemak bij elkaar. Ze voelen zich veilig, serieus genomen en hebben het gevoel dat iedereen zichzelf kan en mag zijn. Deze (h)erkenning en aanwezigheid van gelijkgestemden misten ze helaas tijdens hun eerdere schoolervaringen.
We ontvangen ze liever voordat ze ‘onleerbaar’ verklaard worden
Kitty geeft aan dat ze liever jongeren zouden opvangen voordat ze ‘onleerbaar’ worden verklaard. Jongeren die al vaak een deksel op hun neus hebben gekregen lukt het namelijk niet zomaar om met de stroom mee te gaan. Ze gaan vanaf jonge leeftijd aangepast gedrag vertonen en weten op een gegeven moment niet meer wie ze zelf zijn.
Betekenisgeving als randvoorwaarde
Kitty en Nick: veel van de Rebel Talents misten zingeving en betekenis in het gewone onderwijs. Waarom moeten ze iets leren, behalve om hun diploma te kunnen halen? Ze kunnen bijvoorbeeld gefrustreerd raken wanneer de Amazone in brand staat en zij moeten wiskunde leren in plaats van na te denken wat ze aan dit urgente probleem kunnen doen. Sommige jongeren imploderen of exploderen door dit gemis aan zingeving en betekenis in het onderwijs. Ze worden depressief en krijgen een burnout of een bore-out
Komen jullie wel eens een jongere tegen die niet meer nieuwsgierig is?
Kitty: ja helaas wel, ik heb juist ook kinderen gecoacht die het kwijt waren. Het is triest om te zien dat een kind dat in wezen zo nieuwsgierig is, zijn nieuwsgierigheid zó kwijt kan raken. Je kan nieuwsgierigheid er wel degelijk uit wieberen.
Nick: ik had deze ervaring zelf tijdens mijn burn-out. Ik had nog wel interesse in theater maar was verder mijn nieuwsgierigheid kwijt. Van mij moest iedereen weg. Ik hoefde niks meer te weten. Nieuwsgierigheid zorgt ervoor of je wel of niet wilt leren.
Kitty: wanneer scholen puur zouden inzetten op nieuwsgierigheid zou er meer ontstaan dan nu.
Hoe helpen jullie deze jongeren om hun nieuwsgierigheid terug te vinden?
Kitty: je begint met het bieden van een veilige haven. Daarna begin je ze langzaam te prikkelen en let je goed op wanneer ze nieuwsgierig worden en er iets begint te bewegen. Het is belangrijk om interesse te tonen in wat ze nog wel doen en wat ze daar leuk aan vinden. Zo kan je bijvoorbeeld meekijken terwijl iemand gamet. Gaat hij vooral in de aanval, verdedigt hij zich juist of past hij creatieve strategieën toe om het spel te winnen?
Het is triest dat zoveel mensen geen interesse tonen in games en computers. Is een kind of student de hele dag bezig met games? Toon dan interesse en kijk of je offline een parallel kan ontwikkelen. Vraag bijvoorbeeld of ze jou iets willen leren over een game of computer. Dan komt er vaak direct nieuwsgierigheid en passie vrij. Als volwassene moet je zelf nieuwsgierig zijn naar de nieuwsgierigheid van kinderen.
Een nieuwe start maken
Nick: veel drop-outs hebben bindingsangst of juist angst voor onthechting. Ze zijn vaak bang om iets te doen waar ze wel om geven. Wanneer het dan fout gaat dan heb je het zelf gedaan redeneren ze. Dit maakt ze terughoudend in het uitproberen van nieuwe dingen.
Bij ConnEQt worden Rebel Talents geholpen deze nieuwe start te maken. Er is aandacht voor het verleden, het is er, maar het bepaalt niet wie zij zijn. ConnEQt gebruikt de zelfontwikkelde level up methode. Deze methode helpt Rebel Talents om:
- Stap voor stap inzicht te krijgen in hun echte ik.
- Hen klaar te stomen om hun plek in de maatschappij terug te veroveren. Gewapend met o.a. motivatie, zelfkennis en metacognitieve vaardigheden beslissen ze om uit te stromen in een opleiding of baan die al bestaat. De leerling is nu in staat om zich te presenteren aan de buitenwereld, te solliciteren of te auditeren.
- Zelf hun opleiding vorm te geven samen met de coaches. Samen met het netwerk van ConnEQt werken ze aan een eigen ‘afstuderen’ waar ze mee laten zien wie ze zijn, wat ze kunnen en waar ze voor staan.
Kitty: veel Rebel Talents mixen graag disciplines, opleidingen en beroepen. Er zijn op dit moment echter nog weinig scholen en opleidingen die deze mogelijkheid aanbieden. Bij ConnEQt is er ruimte voor deze combinaties van disciplines.
Hoe herkennen jullie nieuwsgierigheid bij jullie Rebel Talents?
Kitty: hoogbegaafden blijven vaak in een eeuwige waaromfase hangen. Daarnaast zijn er ook meer subtiele signalen. Met name wanneer iemand in zichzelf is gekeerd. Er is niks waarin je niet nieuwsgierig kan zijn. Je kan nieuwsgierige vragen stellen maar ook: nieuwsgierig kijken, nieuwsgierig luisteren, nieuwsgierig voelen, nieuwsgierig ruiken en nieuwsgierig proeven.
Wat zou volgens jou iedereen over nieuwsgierigheid moeten weten?
Kitty: dat in ieder kind een mooi uniek talent zit. Wanneer je dit de ruimte geeft, komt dit tot uiting. Er wordt nog onvoldoende besproken of het onderwijs wel dat biedt wat belangrijk is voor het kind. Je moet vinden wat hun intrinsieke motivatie raakt, dan ervaren ze zingeving en nemen ze de hobbels die ze onderweg tegenkomen.
Wat geven de Rebel Talents zelf aan?
Ik was intussen ook bijzonder nieuwsgierig geworden naar de ervaringen van de Rebel Talents zelf. Ik ging met een aantal van hen in gesprek terwijl ze mijn vragenlijst over hun nieuwsgierigheid invulden. Ik deel hier alvast een paar van de reacties die hopelijk bijdragen aan een andere blik op de nieuwsgierigheid en leerbaarheid van drop outs.
Zijn er wel eens momenten dat je iets zou willen weten, maar dat je het niet vraagt of je het niet uitzoek?
Van de 4 Rebel Talents (leeftijd: 14-20 jaar) gaven 2 personen aan dat dit soms gebeurt en 2 gaven aan dat dit regelmatig gebeurt.
Hoe komt het dat je dan geen hulp vraagt en het zelf niet opzoekt?
- Dit gebeurt alleen in situaties dat ik mij alleen of geïntimideerd voel.
- Onzekerheid, weinig energie, een vol hoofd.
- Bang dat het niet nuttig is.
- Ik kan snel overweldigd raken als ik niet weet hoe ik iets moet doen en dan lukken dingen niet.
Hoe kan een ander zien dat jij nieuwsgierig bent?
- Wiebelen, frunniken, veel praten,
- Wanneer ik vragen stel. Wanneer ik ergens mee bezig ben of iets veel aandacht geef.
- Mijn ogen beginnen bijna te schreeuwen, veel wiebelen en een iets wat ondeugende blik.
- Ik krijg glimoogjes en sta klaar om iets te vragen.
Hoe kunnen de coaches jouw nieuwsgierigheid het beste stimuleren?
- Mijn vragen beantwoorden
- Simpelweg door met me te kletsen en zelf ook nieuwsgierig te zijn.
- Er lekker in meegaan [meegaan in mijn nieuwsgierigheid].
- Al mijn vragen beantwoorden
Replace judgment with curiosity – Lynn Nottage
Wat me vooral bijblijft van dit bezoek is het belang om gezien en begrepen te worden. En hoe belangrijk voldoende ruimte voor passende en betekenisvolle uitdagingen is om in beweging te blijven en te kunnen leren. Stress kan het denkniveau negatief beïnvloeden. Het feit dat een persoon op een gegeven moment minder aankan qua hoeveelheid en (sociale) druk betekent echter niet per se dat het ‘denkniveau’ ook direct gedaald is.
Je wordt alleen nieuwsgierig wanneer je iets nog niet weet. Het verlagen van het denk-werkniveau of het laten doubleren kan in sommige gevallen (dus niet in alle gevallen) er juist toe leiden dat de nieuwsgierigheid onbedoeld wordt gedempt in plaats van gestimuleerd. Je ontneemt deze persoon dus juist de prikkels om zich verder te willen en kunnen ontwikkelen. De oplossing blijkt dus averechts effect te hebben, waarna iemand als ‘onleerbaar’ wordt ervaren en bestempeld en uiteindelijk uitvalt.
De behoefte aan passende uitdaging op niveau sluit echter niet uit dat deze persoon ook behoefte kan hebben aan rust en even niks moeten doen. Rust en ruimte zodat hij zelf of samen met een coach kan ontdekken wat hem de juiste manier is om weer tot leren te komen.
Wat kunnen we van dropouts leren?
Heb jij het meegemaakt dat een van jouw studenten, leerlingen, zoon of dochter ‘onleerbaar’ is verklaard en is uitgevallen? Bleek dit kind werkelijk ‘onleerbaar’ te zijn? En wat heb jij van deze ervaring geleerd? Wat moet er volgens jou aan het onderwijs veranderen om te voorkomen dat kinderen ‘onleerbaar’ worden verklaard? Laat het weten in een reactie hieronder of mail me: danae.bodewes@fontys.nl
Vind ik leukOver Danae Bodewes
Onderzoeker bij Lectoraat Business Entrepreneurship Thema's: ondernemerschapsonderwijs, nieuwsgierigheid, informeel en non-formeel leren. Hoe ziet een leven lang nieuwsgierig eruit? In een reeks portretten genaamd Nieuwsgierige Types geef ik de komende maanden een gezicht aan nieuwsgierigheid, ondernemendheid, informeel en non-formeel leren. Ter voorbereiding van mijn nog te publiceren boek over nieuwsgierigheid interview ik personen van verschillende achtergronden en leeftijden over hun nieuwsgierigheid, fascinaties en hoe deze bijdragen aan hun ondernemendheid.
- More Posts(93)