Keuzes worden gemaakt door het afwegen van verschillende opties. Volgens sommigen maken we wel 30.000 keuzes per dag! Onze individuele en dagdagelijkse keuzes zijn vaak (relatief) eenvoudig, zoals de keuze tussen gezond of ongezond eten. In de aanname dat de keus tussen een appel of vette hap niet altijd impulsief is. Deze “kleine keuzes” zijn meestal snel en zonder al te veel nadenken te maken. De impact van deze keuzes, daarmee de samenhangende risico’s, zijn over het algemeen overzichtelijk.
Wanneer de keuzes complexer worden, worden de afwegingen vaak minder transparant. Dat heeft dus direct invloed op de mate van invloed die gepaard gaat met die keuze. Neem de keuze met de fiets of auto naar het werk. Wetende dat het mogelijk impact heeft op anderen (milieu en parkeerruimte). Het kan makkelijk worden geïnterpreteerd als “een slechte keus”. Zonder genuanceerd beeld. Een huis kopen is een keus die ook meer impact heeft dan de keus van een nieuwe toiletverfrisser.
Zoals bij de keuze vervoer naar werk zijn er vaak ook nog achterliggende motieven. Heb je vandaag ook nog een afspraak buiten de deur, een laat etentje, tijdelijk minder ter been. Redenen die vaak onzichtbaar zijn voor anderen, helder voor jezelf. Gelukkig hoeft je niet ieder parkeerbezoek te verantwoorden. Bottomline is dat dergelijke keuzes minder eenvoudig te beoordelen zijn, naast een mogelijk vooroordeel dat reizen met een auto naar het werk met zich meebrengt.
De complexiteit neemt nog verder toe als het gaat om beslissingen die over meerdere mensen gaat en/of over langere tijdsperiodes gaan. Een recent voorbeeld is die van het stikstofbeleid.
De impact van deze keuzes is vaak veel groter, maar de overzichtelijkheid van de trade-offs, de compromissen, worden steeds minder helder. Het gaat niet alleen om het milieu, het gaat ook om arbeidsplekken binnen de agrarische sector, het gaat over politieke keuzes, verschillende wetenschappelijke visies, enzovoorts.
De meningen, opvattingen en invalshoeken rondom complexere onderwerpen nemen daardoor vaak toe. Je kunt wel een uitgebreid gesprek hebben over de zachtheid van de verschillende soorten toiletpapier, de discussies rondom een politieke partij zijn tegenwoordig toch vaak smeuïger (en intenser). Om maar een verschil in complexiteit aan te halen.
Dit is natuurlijk ook waarom er in organisaties op strategisch niveau goed wordt nagedacht over dergelijke beslissingen. Strategische keuzes vereisen een grondige afweging van de voor- en nadelen op de midden termijn en lange termijn, waarbij vaak concessies gedaan moeten worden.
Een actueel voorbeeld hiervan is het gebruik van ChatGPT in het onderwijs. Dit is een middel waarvan de compromissen soms onduidelijk zijn, maar de impact kan verstrekkend zijn. Wat leveren we in binnen ons onderwijs door ChatGPT te pas en te onpas te gebruiken? Wat krijgen we ervoor terug? Wie moet deze afweging maken? Deze vragen zijn belangrijk, want ondertussen maken studenten volop gebruik van allerlei vormen van AI om werkstukken, portfolio’s en scripties aan te vullen, te verbeteren, of soms zelfs compleet te laten (her)schrijven.
De afwegingen bij het gebruik van GenAI in het onderwijs omvatten onder andere de balans tussen efficiëntie en authenticiteit. Aan de ene kant kan AI helpen om taken sneller en misschien zelfs beter uit te voeren. Aan de andere kant is er het risico dat studenten minder zelf leren nadenken, minder doorzettingsvermogen hebben en creatief zijn, omdat ze te veel op AI vertrouwen. Misschien moeten er didactische keuzes gemaakt worden, waarin deze nieuwe technologieën beter passen?
Wie moet deze afweging maken? Docenten, beleidsmakers, en wellicht ook de studenten zelf. Bestaat er zoiets als collectieve verantwoordelijkheid? Samen, op alle niveaus, bepalen hoe en in welke mate AI geïntegreerd moet worden in het onderwijs. Transparantie over de concessies die we doen is hierbij essentieel.
Concessies doen is onvermijdelijk bij complexe besluitvorming. Het is belangrijk om bij elke keuze, groot of klein, bewust stil te staan bij de afwegingen en de mogelijke gevolgen op zowel korte als lange termijn. Zo zorgen we ervoor dat de beslissingen die we nemen, weloverwogen en evenwichtig zijn.
Vind ik leuk
Over Dries van den Enden
Sr. Docent Fontys - iFontys/Innoversity lid - Oprichter van de minor Data Driven Business Lab - Praktisch onderzoeker naar Hybride onderwijs (waar student, docent en werkveld van en met elkaar leren).
- More Posts(35)