De ultieme uitkomst van nieuwsgierigheid

Laurens Knoop, creatief directeur en mede-oprichter van The School of Life Amsterdam, doet iets wat niet veel mensen doen. Hij volgt meedogenloos zijn nieuwsgierigheid. In deel een van dit interview vertelde Laurens over zijn grote voorbeeld Goethe, over zijn recente switch en waarom nieuwsgierig zijn een werkwoord is. In dit interview staat hij stil bij wat nieuwsgierig zijn hem heeft gekost maar ook wat het hem heeft gebracht. Hij vertelt over zijn ergste nachtmerrie, zwarte gaten en zijn zoektocht naar de kern van zijn leven.

Nieuwsgierige types Laurens Knoop (48) creatief directeur en oprichter van The School of Life Amsterdam, trainer, spreker en investeerder

In het deel I van dit interview vertelde je openhartig over ‘the bumpy road’ waar je overheen beweegt terwijl je jouw nieuwsgierigheid volgt. Je legde uit dat nieuwsgierig zijn niet gratis is, wie zijn nieuwsgierigheid volgt moet keuzes maken en kiezen betekent verliezen.

Alles overziend, ervaar je jouw nieuwsgierigheid dan als een vloek of een zegen?

Een zegen natuurlijk, het opent constant nieuwe werelden die zich volstrekt aan je gezichtsveld onttrokken hadden voordat je erachter kwam.

In een interview met het Happy places project had je het over ruimtebeleving. Je zei: “Dat is de ruimte waar ik naar verlang om creatief te zijn”. Impliceert dit dat je die ruimte nog niet ervaart?

Die uitspraak deed ik een jaar geleden, daarna volgde mijn sabbatical, toen heb ik die ruimte wel toegelaten. Wat heb je nodig om die ruimte te ervaren? Dat ik zo min mogelijk dingen aan mijn fiets hebt hangen, dat is heel duidelijk. De uitspraak van Nietzsche: “Het grootste gevaar van mensen is dat ze hun doel vergeten”. Dat is iets wat je nooit wil meemaken.

Het is ook echt mijn nachtmerrie dat ik ergens in Almere wakker word met een vrouw waar ik niet van houd, met een hond, een jongen en een meisje. Dat ik 53 ben en er dan achter kom dat ik niks van wat ik echt wilde hebt volbracht. Dat is een beeld dat mij vanaf mijn puberteit teistert en ik heb er alles aan gedaan om dat niet te laten gebeuren. Dat heeft allemaal consequenties die sub-optimaal zijn, maar goed, die nachtmerrie is gelukkig niet waarheid geworden.

Bovendien als ik dat nu zou doen, dan zou ik dat doen met een groter bewustzijn. Dus ook al is die situatie feitelijk zo dan zou ik het niet zo beleven. Betekenisloosheid is heel betekenisloos; er is geen betekenis, dat is gewoon zo bedacht. Wat moet je daar nou mee als mens? Dat is natuurlijk één van de oudste vragen die ons allemaal al tienduizenden jaren teistert.

Je nam een sabbatical om ruimte te ervaren om je nieuwsgierigheid te kunnen volgen en creatief te zijn. Ik las in een interview dat je tijdens deze sabbatical onder andere het idee had opgedaan voor een middelbare school. Je zat zelf op De Vrije School. Hoe denk jij over de relatie tussen vrijheid en nieuwsgierigheid?

Mijn punt is altijd dat je een leermeester moet zoeken. Je kan wel vrij zijn, maar in vrijheid ontstaat niet zoveel. Kinderen natuurlijk wel, die moeten lekker spelen. Spelen is het volgen van je nieuwsgierigheid, dat is niet niks doen. Niks doen is hangen op de bank en op je iPad duffe filmpjes uit Amerika kijken. Dat is prima om zo af en toe te doen, maar daar ga je geen ontwikkeld mens van worden. Dus je moet aan de bak.

Ik heb voor- en nadelen ervaren van De Vrije School, die bij mij ook echt heel vrij was. Het is heel belangrijk om discipline te ontwikkelen. Ik ben jaloers op mensen die hier in Amsterdam op het Vossius of Barleus Gymnasium hebben gezeten. Dat zijn goede scholen die je veel discipline bijbrengen, Grieks, Latijn en heel veel creativiteit.

Ik heb totaal niet het idee dat het in vrijheid allemaal tot stand komt. Ik miste echt discipline op de vrije school, dat in combinatie met een vrij rommelig huishouden waar ik vandaag kom. Ik loop daar nog altijd tegen aan. Ik ben creatief zat, maar je moet mij niet vragen om een administratie bij te houden of om te managen hier in het bedrijf, dat is gewoon een ramp.

Sommige mensen vinden het een status ding om te zeggen: Management is niks voor mij. Dat vind ik helemaal niet, ik vind dat echt een tekortkoming van mijzelf, Ik heb daar echt last van. Ik vind het niet leuk, maar het is zoals het is.

Discipline is niet jouw ding, nieuwsgierigheid wel. Hoe heb graag jij dat mensen jouw nieuwsgierigheid benutten?

Mooie vraag. Ik denk dat dit gebouw daar een voorbeeld van is. We hebben 40.000 bezoekers per jaar en die volgen uiteindelijk mijn nieuwsgierigheid. Het is mijn idee, ik ben ermee begonnen. En als ik het niet had gedaan dan had een ander het wel gedaan. Ik heb het hele project georganiseerd rondom het idee dat ik het interessant vind en het leuk vind om andere mensen dat ook te laten ervaren.

Zeg je dan dat je wilt dat andere mensen zich door jou laten inspireren? Nee, het is Alain [de Botton] die het heeft bedacht en ik dacht in een vroeg stadium: dat is interessant, dat is gaaf, daar moeten we wat mee.

Ik ben niet de goeroe, dat heb ik nooit geambieerd. Ik heb intussen wel zoveel gezien en gehoord, dat ik zie wanneer iets wel of niet goed is. Wat energetisch heel ingewikkeld is, is dat ik geloof dat ik absoluut kan zeggen of iets kwaliteit heeft of niet. En daar ontstaat het probleem wanneer je dat aan anderen moet uitleggen. Je krijgt dan discussies of iets wel of niet goed is. Want dan zegt iemand: Ik vond het wel goed om dit of dat. En dan zeg ik: Daar heb je gelijk in, dat is goed, maar ik zie ook dit en dat en dat is niet goed. Ok, en dan? Daar sta je dan: je ziet iets wat anderen niet zien.

Met de school heb je mensen verleid om nieuwe dingen te zien. Ik wil graag laten zien dat ieder mens nieuwsgierig en leergierig is. Heb jij tips hoe ik mensen kan helpen dit te zien?

Ik heb één simpele tip en dat is gelijk het moeilijkste dat er is: het komt alleen maar over als je volledig bij jezelf bent. Ik heb dat zelf ook, ik heb met duizenden personen gesprekken gevoerd. Wanneer ik niet bij mezelf ben en niet bij mezelf blijf dan zie ik mensen afdwalen, dan is het weg. Als ik wil dat ze mijn nieuwsgierigheid volgen, dan is de voorwaarde dat ik echt de kanalen open.

En hoe doe je dat? Soms lukt dat niet. Soms ligt dat aan anderen of aan dingen, maar vaak ligt het aan mijzelf.  Als ik bijvoorbeeld te gehaast ben dan heb je grote kans dat ik met mijn gedachten ergens anders ben. Het niet dicht bij jezelf staan kan een tijdelijk moment zijn, bijvoorbeeld omdat je niet goed hebt geslapen. Maar nieuwsgierigheid kan alleen maar stromen als je volledig open staat en dus ook dicht bij jezelf bent. Je voelt het als het niet oprecht is, en je voelt het ook meten wanneer het wel oprecht is.

Heb je het gevoel dat je gedurende je leven meer of minder nieuwsgierig bent geworden?

Veel meer natuurlijk. Interessant, volgens de literatuur neemt de nieuwsgierig meestal af vanaf het dertigste jaar. Ik weet zeker dat dat bullshit is, dat weet ik 100% zeker, omdat het ook aantoonbaar is. Omdat bijvoorbeeld Benjamin Franklin de Amerikaanse medeoprichter van de grondwet op oudere leeftijd nog allerlei uitvindingen heeft gedaan. Toen hij in de 80 was heeft hij de eerste versie van een robot bedacht, de eerste versie van het kopieermachine en de eerste versie van de bifocale glazen.

Het probleem is dat je hersenen minder plastisch worden. En als je Alzheimer krijgt dan ben je natuurlijk ‘fucked’, dat is verschrikkelijk. Er zijn fysieke beperking, maar naar mate je meer weet valt er meer te weten. Dat valt niet te ontkennen.

Wat heeft ervoor gezorgd dat jij nieuwsgieriger bent geworden? Dat je beloond wordt voor je nieuwsgierigheid. Ik heb de ultieme waardering gekregen voor het volgen van mijn nieuwsgierigheid. Ik ben beloond met dit prachtige gebouw en dat geldt ook voor het Brainwash Festival wat een uitwerking is van iets wat we gaaf vonden.

Dat betekent dat je daarvoor minder nieuwsgierig was. Kan je dat uitleggen? Dat heeft te maken met lef. Je moet wel de moed hebben om daadwerkelijk los te laten wat je al hebt en te gaan. En dan kom je erachter dat dat helemaal niet zoveel is. Een paar bakstenen, een auto of bankrekening of oninteressante vrienden, wat moet je ermee?

Sociaal gezien is het pijnlijk, ik doe er te makkelijk over, want ik heb er echt heel veel last van gehad. Ik heb één hele goede relatie met iemand die ik vanaf mijn nulde ken. Dat is een sport zielsbroederschap dat gaat nooit meer weg. Maar ‘along de way’ kwamen ook andere mensen voorbij bij wie je een soort loyaliteit voelt. Door afscheid te nemen van sommige van die mensen creëer je ruimte waardoor je nieuwe mensen toelaat en dat maakt het leven zoveel leuker. Ik heb steeds minder echte goede vrienden en steeds meer mensen die misschien niet hele goede vrienden zijn geworden of worden, maar die wel heel veel bijdragen aan een leven dat gewoon interessant is.

Je bent bij The School of Life en in jouw privé leven continu op zoek naar nieuwe informatie, nieuwe mensen. Hoe orden je deze enorme hoeveelheid aan informatie? Gebruik je hier tools voor?

Op LinkedIn deel ik actief stukken. Ik heb hier een bepaalde bril voor opgezet. Ik zoek artikelen over meesterschap, emotional intelligence, economie en artificiaI intelligence als de tegenhanger van emotional intelligence en natuurlijk ondernemerschap. Bij deze thema’s heb ik het gevoel dat ik iets van waarde toe kan voegen.

Ik gebruik geen tools, dat komt voort uit luiheid. Ik schrijf ook nooit dingen op tijdens meetings. Dat is vervelend, soms vergeet ik dingen en dat kan tot misverstanden leiden. Dus je gebruikt geen enkele tool? Ik gebruik mezelf, ik kan vrij goed voelen of iets oprecht en interessant is. En ik gebruik LinkedIn als archief, ik deel artikelen en ervaringen en schrijf mijn eigen reflectie daarover op, zoals de lezing van Louis Theroux. Naar aanleiding van zijn optreden schrijf ik mijn eigen gedachten op; in dit geval de drie lessen die ik uit zijn verhaal heb gehaald. Dat is wat ik doe om dingen te ordenen.

Hoe ziet dat ordenen van informatie eruit in jouw hoofd? Denk je in beelden, concepten, woorden?

Ik heb deze zomer een Ayahuasca ceremonie gedaan. Ik dacht: Ik ben beeldend en zal vast visioenen voorbij zien komen, maar dat was helemaal niet zo. Ik was juist super emotioneel en super cognitief, dat was een hele bijzondere ervaring. Het waren meer gedachten en ideeën dan beelden, terwijl de typische creatieveling altijd wordt geassocieerd met beelden.

Ik ben altijd op zoek naar de kern in mijn leven

Ik had het laatst een egocentrische gedachte en beeld. Bijna letterlijk in dit geval. Ik bekeek een Netflix documentaire over zwarte gaten.  Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in alles dat te maken heeft met het universum. Op de Vrije School maakte ik een eindwerkstuk over het planetenstelsel. Ik vond het allemaal razend interessant.

Door die documentaire ontdekte ik dat als je naar het zwarte gat kijkt, daar waar het echt gebeurt, dan kijk je dwars door mijn sterrenbeeld; de boogschutter.

Het is voor het eerst dat ik dit beeld gebruik, maar dit beeld past zó goed bij mij. Ik ben altijd op zoek naar de kern in mijn leven. Ik vind dingen dus ook heel snel saai. Ik denk dan: hier gaat het helemaal niet over. Natuurlijk is menselijk contact en menselijke verdieping een heel belangrijk onderwerp. Dat vind ik niet saai, dat vind ik wel belangrijk. Maar hoe zo’n ondernemerswereld werkt, dat kan voor mij net zoveel verdieping geven. Ik wil ontdekken wat de meest basale dynamieken zijn in die wereld. En als ik dat doorzie, zodra ik dat begrijp dan is het weer voorbij.

Ik vind mezelf het slappe aftreksel van een kunstenaar

Ik vind mezelf het slappe aftreksel van een kunstenaar. Kunstenaars hebben bij uitstek met de uitdaging van nieuwsgierigheid en discipline te maken. Je ziet dan ook dat kunstenaars, Vincent van Gogh uitgezonderd, mensen zijn die uiteindelijk iets bedenken om zichzelf te managen.

Ik zag onlangs de documentaire: Edvard Munch- een hels leven, die raakte mij heel diep. Edvard Munch was een getroebleerd figuur, op een gegeven moment gaat hij in een afgelegen huis wonen en komt daar tot rust en tot een absurde productiviteit.

Als het over nieuwsgierigheid gaat ben ik tot tranen toe geroerd door een zin afkomstig van Vincent van Gogh. Deze zin wordt gedeeld op het einde van de documentaire van Jeroen Krabbé over het leven van Van Gogh. Deze zin resoneert al een jaar in mijn hoofd:

“Als ik ooit iets waard zou zijn, dan zou ik het nu ook zijn. Want koren is koren ook al denkt de stedeling aanvankelijk dat het onkruid is”. – Vincent van Gogh

Zo mooi, hij is zo verbonden met de natuur, wat in mijn beleving de ultieme uitkomst is van nieuwsgierigheid.  Dat je je één voelt met alles om je heen waardoor je begrijpt wat de grote samenhang is en je je plek daarin kent. Koren dat is iets, een onderdeel van mijzelf, ik ben verbonden met koren. Dat is het toch? Dat is toch geniaal!

De ultieme uitkomst van nieuwsgierigheid

Voor Laurens is de ultieme uitkomst van nieuwsgierigheid je één voelen met alles om je heen waardoor je begrijpt wat de grote samenhang is en je je plek daarin kent. Laurens was eerst op zoek naar meesterschap en nu naar waar zijn nieuwsgierigheid hem leidt, iedere keer een stapje dichterbij de kern van zijn leven.

Ook ik ben op mijn manier geraakt door van Gogh’s zin over koren dat aanvankelijk gezien wordt als onkruid. De ultieme uitkomst van mijn onderzoek naar nieuwsgierigheid is dat ik eraan bij mag dragen dat mensen anders naar zichzelf en anderen leren kijken. We zijn allemaal koren, maar sommigen zien anderen of zichzelf als onkruid. Ze zien niet welk potentieel ieder mens in zich heeft wanneer iemand zich maar gezien en gehoord voelt en door zijn nieuwsgierigheid te volgen zijn eigen plekje in het geheel vindt.

Het verhaal van Laurens resoneert ook in mijn hoofd. Zijn openheid over ‘the bumpy road’ waarop hij beweegt terwijl hij zijn nieuwsgierigheid volgt is een eerlijk verhaal over de positieve, de moeilijke en soms zelfs de duistere kant van nieuwsgierigheid. De positieve kanten van nieuwsgierigheid kunnen niet bestaan zonder de negatieve kanten. Het in balans houden van de twee is wat ervoor zorgt dat we een leven lang op zoek blijven naar de volgende uitdaging, de volgende waarheid en de volgende teleurstelling en verrukking. Het houdt ons leven interessant en het zorgt ervoor dat we niet stilvallen, maar een leven lang blijven ontwikkelen. In mijn ogen is dit een mooi vooruitzicht met nog vele verassingen in het verschiet. En laat verassingen ons mensen nou nieuwsgierig maken.

Geniet ervan en blijf nieuwsgierig!

Wat is voor jou de ultieme uitkomst van nieuwsgierigheid?

Ik hoor het graag van je via de comments hieronder of via de mail: danae.bodewes@fontys.nl

 

Vind ik leuk