“Ik verveelde me dus kocht ik een vliegtuig”

Fotocredits: Kees Wennekendonk

Jeroen Komen (51) heeft vanaf jonge leeftijd een nieuwsgierige en avontuurlijke levensstijl. Toen het niet goed lukte op de middelbare school liftte hij op zijn achttiende met 1400 zelf verdiende guldens op zak vanuit Nederland naar Syrië, Jordanië, Israël en Egypte. De eerste 300 gulden verbraste hij in twee dagen aan skiën. In Israël had hij nog 10 gulden over en besloot hij geld te verdienen met borden wassen. Uiteindelijk was hij vijf maanden liftend op reis.

Nieuwsgierige types: Jeroen Komen (51) Piloot, fotograaf, bevlogen verteller van luchtige verhalen en oud-eigenaar en oprichter van IT-bedrijf Knoworries

Op zijn negentiende vertrok Jeroen weer, deze keer voor 1,5 jaar. Hij had verschillende baantjes in Australië, maar reisde ook naar Singapore, Maleisië, India, Nepal en Thailand. De studies die Jeroen begon maakte hij niet af, wel startte hij zijn IT bedrijf Knoworries. Als ondernemer bleef hij reizen en op zijn 40ste besloot hij dat het tijd werd om zijn bedrijf over te dragen en te verkopen. Zonder baan verveelde hij zich. Dus kocht hij een zelfgebouwd tweepersoons vliegtuigje en vloog hij heel Europa door. Daarna volgde een reis rond de wereld.

Jeroen zijn emailadres is heel toepasselijk ikreis@gmail.com. Het boek dat hij scheef over zijn vliegavonturen in Europa noemde hij ‘Ik kan vliegen’. In dit boek vind je prachtige luchtfoto’s die hij tijdens zijn vliegtochten maakte met de stuurknuppel tussen zijn benen.

Jeroen is nu 51 jaar oud en geniet nog steeds van een immer zichzelf verlengende sabbatical. Ruim vier jaar geleden koos hij voor het gezinsleven, woont hij voor het eerst langdurig samen en kreeg hij naast zijn bonuszoon ook een dochter met zijn vriendin. Hoe komt Jeroen zo nieuwsgierig? En hoe bevalt zijn nieuwe leven zonder de hectiek van het bedrijfsleven en continu reizen?

Wat betekent nieuwsgierig zijn voor jou persoonlijk?

Nieuwsgierigheid betekent voor mij dat ik iets online opzoek en dat het legitiem is om 20 keer af te dwalen en door te klikken zonder dat ik me hiervoor schaam. Gewoon omdat het me bevredigt. Het klinkt alsof je hier vroeger wel voor schaamde Ja, want vroeger dacht ik dat ik een gebrek aan focus en concentratie had en dat ik tijd verloor. Waarom ben je daar anders naar gaan kijken? Omdat ik meer voldoening ervaar wanneer ik iets wel uitdiep.

Hoe nieuwsgierig vind jij jezelf? Buitengewoon nieuwsgierig, zeer nieuwsgierig, enigszins nieuwsgierig, niet zo nieuwsgierig of  helemaal niet nieuwsgierig?

Ik vind mezelf buitengewoon nieuwsgierig, omdat ik denk dat anderen sneller genoegen nemen met een antwoord dan ik. Ik lees bijna alles: alle nieuwsbrieven, gebruiksaanwijzingen en verpakkingen. Ik lees ook alle reacties op social media en reageer op posts van anderen.

Waarom doe je dit? Wil je echt alles weten of is het iets dwangmatigs? Het is de ‘the fear of missing out’. Ik wil bijvoorbeeld niet iets onder een post schrijven als het zo kan zijn dat iemand anders dat al geschreven heeft. Waarom lees je überhaupt zoveel op social media? Wat levert dit jou op? Nieuwe inzichten, ik weet wat er bij mensen leeft.

Welke fascinatie heb je sinds je jeugd?

Ik ben sinds mijn jeugd gefascineerd door de magie van computers, techniek en elektronica. Ik ben van de tijd dat rekenmachientjes een luxe waren. Ik typte een som in en de rekenmachine wist het antwoord. Dat was iets magisch. Een simpele lichtschakelaar vond ik niet zo magisch; het licht gaat aan of uit. Maar je hebt  ook zoiets als een hotelschakeling: je hebt dan twee knopjes voor dezelfde lamp. Als je boven het licht aan doet kan je het beneden uitdoen. Dat snapte ik vroeger niet. Een bandrecorder vond ik ook magisch. Bij het opnemen van muziek vroeg ik me af hoeveel instrumenten je door elkaar op kon nemen zonder dat het bandje vol raakte.

Wat wilde je vroeger worden?

Hersenonderzoeker en ondernemer en nog iets, maar dat ben ik vergeten. Waarom ben je uiteindelijk niet hersenonderzoeker geworden? In eerste instantie omdat ik mijn vwo niet haalde en niet toelaatbaar was voor de universiteit. Op latere leeftijd ben ik na een toelatingsexamen Cognitieve Kunstmatige Intelligentie gaan studeren. Deze opleiding was voor de helft gericht op het begrijpen van de menselijke hersenen. Maar die studie heb ik niet afgemaakt, onder andere omdat ik een studiereis naar de V.S. organiseerde, bij een verzekeringsbedrijf werkte en zelf een IT-bedrijf begon.

Waarom ben je wel ondernemer geworden? Omdat je daar geen diploma voor nodig hebt. En omdat ik had vastgesteld dat ik meer een generalist dan specialist ben. Onderzoek is een specialisme en ondernemen zie ik als een generalisme.

In hoeverre is jouw nieuwsgierigheid nature of nurture?

In de basis is mijn nieuwsgierigheid voor 80% door nature bepaald. Het zit in mijn genen. Mijn vader heeft het ook. Ik heb vervolgens 80% van mij leven gebruikt om deze natuurlijke aanleg te koesteren. Ik doe dit door mijn nieuwsgierigheid toe te laten en de voldoening ervan op te zoeken.

Ben jij in de loop van je leven meer of minder nieuwsgierig geworden of even nieuwsgierig gebleven?

Meer. Hoe komt dat? Hoe meer je weet, hoe meer je weet wat je nog niet weet. Je beseft je beter hoeveel je nog moet leren beheersen en ontdekken om dingen een beetje beter te begrijpen. Wanneer je veel weet of kunt zijn er veel kansen om nog meer te weten te komen.

Wanneer je bijvoorbeeld veel mensen kent zijn er veel mensen beschikbaar om iets aan te vragen. In vergelijking met mijn jeugd is de wereld beter bereikbaar geworden. Ik ken veel mensen en ik heb genoeg geld en tijd. Om deze redenen lukt het me bijvoorbeeld om veel meer landen te zien. Neem Antarctica, als kind was het nooit gelukt om daar naartoe te gaan. Als volwassene ben ik er wel geweest en heb ik in de Antarctische zee gezwommen. Ik zou graag naar de maan willen, maar dat kan gewoon nog niet.

Wat was een kritisch moment voor de ontwikkeling van jouw nieuwsgierigheid?

Ik herinner mij twee belangrijke momenten. Als klein kind had ik er altijd last van dat ik dingen wilde weten, maar zelf niet goed wist waarom. Wanneer iemand mij vroeg waarom ik iets wilde weten dan had ik daar geen goed antwoord op. De eerste keer dat ik een oplossing vond voor mijn worsteling met nieuwsgierigheid was toen ik de stripboeken van Kuifje las. Kuifje stelde iemand een vraag waarop die ander reageerde met de vraag: waarom wil je dat weten? Kuifje antwoordde: gewoon om het te weten. Ik dacht toen: dat is nog eens een handige verklaring! Maar toen ik deze reactie bij een ander uitprobeerde kreeg ik toch de reactie: wijsneus.

Een ander belangrijk moment was toen er in 1983 een Koreaans vliegtuig boven Rusland was neergeschoten door de Russen waarbij alle 269 inzittenden om het leven kwamen. Ik  hoorde alle volwassenen er schande over spreken: “Wat een klootzakken.” en “De piloot die op het knopje heeft gedrukt zou de doodstraf moeten krijgen.” Mijn vader zei op een gegeven moment: “Mag ik jullie aandacht? Hebben jullie het al eens vanuit het Russisch perspectief bekeken? Deze piloot is opgeleid om zijn land te beschermen en krijgt de opdracht een spionagevliegtuig neer te schieten dat een bedreiging vormt voor zijn land.”

Dit voorbeeld gaf mij een mainstream waarheid en een voor mij nog onbekende waarheid. Ik wilde alles weten van die voor mij onbekende waarheid. Wat ben je daarna anders gaan doen? Sindsdien geloof ik de mainstream versie niet meer direct en ging ik op zoek naar alternatieve bronnen. Hoe deed je dat voor het bestaan van internet? Door mijn oren gespitst te houden, kranten te lezen en door in mijn hoofd alternatieve scenario’s te verzinnen. Daar komt creativiteit bij om de hoek kijken; creativiteit om andere invalshoeken te overwegen.

Je werkt niet meer, maar bent wel erg druk. Hoe combineer je jouw brede nieuwsgierigheid met ondernemendheid? Hoe zorg je dat je niet alleen veel denkt en informatie opzoekt maar ook doet en creëert?

Ik heb een belangrijke vuistregel: toegevoegde waarde is belangrijk. Iets moet nut hebben. Een van de manieren om nut te meten is om te kijken of er markt voor is en iemand ervoor wil betalen. Dat is ondernemerszin.

De daad bij het woord voegen is ook belangrijk voor mij. Als ik al drie jaar lang iets wil en het dan nog steeds niet heb gedaan, dan keur ik mezelf af. Of als iemand iets zegt, maar het niet doet. Dan keur ik die ander af. Dan denk ik: wat is er aan de hand, waarom doe je het niet gewoon? Dit zorgt ervoor dat ik doe wat ik bedenk. Ik moet het in ieder geval proberen. Zodat ik mezelf niet stom hoef te vinden.

Een ander inzicht is: als je iets wilt, moet je niet te lang wachten en het gewoon doen, anders is het misschien te laat.  Dit inzicht leerde ik rond mijn vierentwintigste toen ik een leuk meisje sprak op een huwelijk. Drie maanden later pleegde ze zelfmoord. Als ik haar had willen bellen had ik dat meteen moeten doen.

Maar ook het boek ‘Getting things done’ heeft me veel geleerd. De essentie van dit boek is dat je hersenen gereedschap nodig hebben om beter te functioneren. Denk aan takenlijstjes, kasboeken, business plannen. Ik gebruik dit soort gereedschappen om mijn hoofd rustig te houden. Zodat ik niet onnodig hersencapaciteit gebruik die ik nodig heb om andere dingen te ontdekken of doen.

Je wordt omschreven als avonturier. Wanneer is iets een avontuur voor jou?

Wanneer er verrassingen opdoemen. Als het anders loopt dan gepland. Of wanneer er helemaal geen plan is, dat is nog beter. Ga jij actief op zoek naar een nieuw avontuur of overkomt het jou?  Ik ga actief op zoek. Hoe doe je dat? Door op reis te gaan. Is een reis per definitie een avontuur? Nee, niet volgens de definitie van reizen. Als je 20 keer naar dezelfde plek gaat dan is dat geen avontuur. Dat doe ik dus niet. Mijn reizen zijn gedreven door een zoektocht naar avontuur.

Wat is het meest avontuurlijke dat je hebt gedaan?

Mijn hoogtepunt was een tocht van 10 weken, langs 35 landen in Europa met mijn eigen vliegtuigje. Waarom vond je deze reis avontuurlijker dan jouw liftavontuur op jouw 18de of jouw reis rond de wereld op jouw 40ste?  Omdat ik deze reis met mijn eigen vliegtuig maakte. Ik noem dat bijzonder. Avontuur is naar de maan gaan omdat nog niemand dat heeft gedaan. Naar Antarctica reizen hebben ook weinig mensen gedaan. Relatief veel mensen hebben door Europa gereisd met een groot vliegtuig. Maar weinig mensen die een eigen vliegtuig bezitten hebben hiermee door heel Europa gevlogen. Ik vond het avontuurlijk om te ontdekken hoe het Europese luchtruim werkt voor privé vliegtuigen. Destijds naar het Midden-Oosten liften was trouwens ook wel avontuurlijk, zo zonder internet en mobiele telefoons.

Op welke manier speelde nieuwsgierigheid een rol in jouw vliegreis door Europa?

Ik geloof niet dat ik vanwege nieuwsgierigheid ben gegaan. Ik ging op reis om een leeg leven te vullen. Ik was op zoek naar vervulling. Dat had ik in theorie op vele manieren kunnen doen. Maar ik had een vliegtuig en ik vond dat ik er gebruik van moest maken: geen woorden maar daden. Ik gaf mezelf een schop onder de kont.

Wat dempt jouw nieuwsgierigheid?

Een gebrek aan tijd. Als ik nieuwsgierig word voor het volgende dan lukt het me niet om mijn nieuwsgierigheid van het vorige af te maken. Je moet afmaken waaraan je begint daardoor kap ik wel eens de nieuwsgierigheid naar het volgende af. Zo beheers ik fotoshoppen nog steeds niet. Omdat ik bang ben dat ik dan nog meer tijd kwijt ben aan het nabewerken van foto’s.

Wat doe jij om je nieuwsgierigheid te koesteren en te zorgen dat het niet gedempt wordt?

De rust in mijn hoofd waarborgen. Dus ‘getting things done’.

Wat is een groter risico voor jouw nieuwsgierigheid. Jijzelf of anderen?

Ikzelf. Omdat ik gek word van de stress of de druk om alles te willen begrijpen en dat dat niet lukt. Gek worden betekent voor mij de hele tijd aan het zelfde denken, alle kanten opgaan, maar geen houvast vinden. Rust in mijn hoofd daarentegen betekent dat ik mijn gedachten op orde heb en daarop kan voortbouwen.

Je bent vroeg met pensioen gegaan. Wat heeft dit met jouw nieuwsgierigheid gedaan?

Het heeft een deuk geslagen in mijn nieuwsgierigheid naar het corporate wereldje. De nieuwste versie van Windows vind ik tegenwoordig minder interessant. Maar ook het kantoorleven, het dragen van stropdassen, de business restaurants en weer een ondernemer ontmoeten die rijk wil worden.

Daarvoor in de plaats heb ik een bredere belangstelling voor het dagelijkse gekregen; het down to earth level. Het gezinsleven, de kringloopwinkel en broodbakken. Ik ben ook nieuwsgieriger geworden naar storytelling en het communiceren naar  grote doelgroepen.

Wat heeft dit met jouw geluk of betekenisgeving in het leven gedaan?

Super veel natuurlijk. De oppervlakkigheid is afgenomen. Die diepgang en voldoening zijn toegenomen.

Ervaar jij nieuwsgierigheid als een vloek of een zegen?

Een zegen. Ik geniet ervan om nieuwe dingen te ontdekken, wanneer het kwartje valt of van het onverwacht in elkaar schuiven van puzzelstukjes. Zo had ik de unieke kans om nu tijdens de COVID-19 crisis over Schiphol te vliegen. Ik fotografeerde een verlaten lang parkeren terrein. Op het parkeerterrein was in gekleurde letters STAY SAFE geschreven. Ik had het vanuit de lucht niet direct gezien. Pas toen ik de foto’s bekeek ontdekte ik het. Ik deelde de foto op social media en schreef voor de grap onder de foto: Hoeveel doosjes stoepkrijt waren er nodig om deze tekst neer te kalken? Vandaag reageerde iemand van Schiphol met een foto waarop ze bezig was de tekst te schrijven met een flinke doos krijt naast haar. Toen kwam alles bij elkaar en was het verhaal rond. Het AD schreef er een artikel over.

Verveling, betekenisgeving en nieuwsgierigheid

Jeroen omschrijft hoe hij zich verveelde en op zoek was naar vervulling van een leeg leven. Hij relateert zijn vliegreis door Europa niet aan nieuwsgierigheid. En dit is juist waarom ik het zo belangrijk vind om over nieuwsgierigheid te schrijven en te vertellen. Nieuwsgierigheid is het natuurlijke mechanisme om verveling en onder prikkeling op te lossen. Door nieuwsgierig te worden ga je op zoek naar nieuwe prikkels; naar informatie en ervaringen die je wel interesseren en de energie geven waar je op zoek bent. Op deze wijze herstel je jouw energiebalans waardoor je je beter voelt en beter functioneert.

Nieuwsgierigheid heeft ook een sterke relatie met betekenisgeving en geluk. Mensen hebben behoefte aan een doel in hun leven en het gevoel dat wat ze doen nut heeft.

Door nieuwsgierig te zijn naar jezelf kan je jouw waarden, talenten en interesses ontdekken. Dit vergroot  de kans op  een gevoel van betekenisgeving en dat je de energie opdoet om dat te doen wat jou voldoening geeft. Dit in tegenstelling tot jouw leven laten leiden door wat (jij denkt dat) anderen van je verwachten. Nieuwsgierig zijn om het nieuwsgierig zijn lijkt misschien niet altijd nuttig of zelfs ijdel. Maar wanneer je stilstaat bij je eigen gedrag en jouw nieuwsgierigheid kan doorgronden leer je veel over jezelf en waar jouw zelfsturende kracht zit. En kracht die door te veel mensen wordt verwaarloosd.

Nieuwsgierige relaties

Jeroen is voor mij een inspiratiebron juist omdat hij al vanaf een jonge leeftijd onbewust zijn nieuwsgierigheid volgt. Dit resulteerde in een wonderlijke levensloop die maar voor een klein deel belicht is in dit interview. Ik verwacht nog heel lang nieuwsgierig te blijven naar Jeroen. Niet in de laatste plaats omdat hij mijn levenspartner is en hij het dagelijkse leven van ons gezin op zijn eigen unieke en inspirerende manier mee vormgeeft.

Wat doe jij wanneer jij je verveelt?

Ik hoor het graag van je via de comments hieronder of via de mail: danae.bodewes@fontys.nl

Vind ik leuk