'Hé docent, doe eens effe wat anders man!'

Uit onderzoek, door onderzoeksbureau Goudsteen en Company gehouden met veertien topdocenten, wordt geschat dat een op de drie universitaire docenten slecht les geeft. De collega’s van de topdocenten zouden vooral bezig zijn met hun eigen onderzoek en de kwaliteit van de colleges zou voor hen niet zoveel uitmaken, zo meldt de NOS op 3. Zij raden dan ook aan om het artikel over hoe je dan wél les moet geven, door te sturen naar alle slechte docenten. Waarom dan maar niet gelijk naar alle Fontys docenten via deze blog?

Volgens de topdocenten zou bij de slecht presterende docenten onderwijs helemaal geen prioriteit hebben. Ze worden door de topdocenten “bagger” en “het cynische type” genoemd en ze zouden studenten zien als “evil”. Ik schrik daar toch best wel van. Hoe kun je studenten nou “evil” vinden? Alhoewel Fontys geen universiteit maar een hogeschool is, kan ik me wel voorstellen dat tussen alle docenten van Fontys er ook een paar zijn die zo denken. Maar toch….
Zijn er ook bij ons op school écht docenten die met tegenzin naar de les gaan, omdat ze dan weer voor klas ‘helse’ jongeren staan? Die vraag laat ik graag even in het midden. Misschien wil ik het antwoord niet eens weten.

Inleven
Wat ik wel kan zeggen is hoe ik naar docenten kijk als student zijnde. Ja, ook ik lig liever maandagmorgen om negen uur nog op bed en ja, ook vrijdagmiddag drie uur klinkt heel fijn als terras uur. Gewoon een gemiddelde student die graag een les overslaat voor ‘belangrijkere’ dingen. Twee tijden waarop ik het gezicht van een docent liever niet zie. En toch heb ik soms een docent op zo’n tijdstip waarvan ik denk; ‘jouw les wil ik niet missen’. Maar waar komt dat dan door?

“Docenten praten te veel in details.”

Kilian Wawoe (Human Resource Management, Universiteit van Amsterdam)

Volgens universitair topdocent Kilian Wawoe (Human Resource Management, Universiteit van Amsterdam) komt dat omdat zo’n docent het perspectief van de student in het oog houdt. “Leef je in. Studenten hebben heel andere interesses dan jij, de wetenschapper. Studenten komen niet om 7.00 uur hun bed uit met de vraag: wat zijn de laatste ontwikkelingen in het vakgebied waarvoor ik studeer? Docenten praten te veel in details. Ze vergeten dat studenten werkelijk geen idee hebben waar het over gaat. Studenten worden niet dommer, zoals wel eens smalend wordt gezegd, maar docenten worden steeds slimmer. Iemand van 19 kan zich moeilijk inleven in iemand die al dertig jaar in het vak zit. Spreek de taal van de student.”
Laat die laatste zin even op je inzinken. “Spreek de taal van de student”. Daarmee ga ik er niet vanuit dat je gelijk weet wat ‘on fleek’, ‘Netflix & chill’ of ‘Skoro’ betekent (niet dat wij heel vaak die woorden nog gebruiken), maar wel dat wij niet op hetzelfde niveau denken zoals sommige docenten dat doen. Vooral niet de docenten die al lange tijd in het vak zitten.
Sommige docenten richten zich teveel op hun eigen ervaringen en reflecteren die op studenten die hun ogen aan dat niveau kunnen voldoen. Er zijn naast ijverige studenten, ook studenten die binnenlopen in een college en eigenlijk geen flauw benul hebben bij welke les ze zitten. Maar ook hun interesse en attentie moet je proberen te grijpen.

“Waarom zouden we studenten iets aandoen wat we zelf ook niet willen?”

Niels Taatgen (Informatica en Kunstmatige Intelligentie, Rijksuniversiteit Groningen)

Wees anders, doe anders
Als ik iets vervelend vind aan colleges is het zitten, schrijven, luisteren en weer gaan. School moet leuk zijn, uitdagend en interactief. Vooral dat laatste is echt een essentieel iets in mijn ogen. “Twee uur lang naar een docent luisteren die een verhaal afsteekt, is tegenwoordig niet meer te doen. En waarom zouden we de studenten iets aandoen wat we zelf ook niet willen?”, aldus de wijze woorden van universitair topdocent Niels Taatgen (Informatica en Kunstmatige Intelligentie, Rijksuniversiteit Groningen).
“Denk als docent nooit: ah, ik draai dit jaar maar weer eens mijn standaard dingen af. Tegelijkertijd is er geen magische oplossing. Wel heel belangrijk: concrete voorbeelden gebruiken. Ze moeten nadenken, een probleem oplossen. Op die manier voorkom je dat ze passief luisteren.” Nu is actief meedoen misschien niet iets wat altijd toegepast kan worden bij elk college of elk instituut, maar je kunt wel denken in mogelijkheden. Wat voor kwaad kan het zijn om dingen eens niet standaard te doen? Al ga je eens voor de verandering buiten zitten met de groep en geef je dáár les. Maak lessen interactief: pop-quiz via de smartphones ofzo. Doe gewoon eens wat anders dan saai voor de groep staan!
Toegegeven, de ene docent kan dat makkelijker doen dan de andere. Deels komt dat door de docent zelf en bepaalde beperkingen (digibeet-achtige praktijken zullen we maar zeggen), anderzijds door regelbeperkingen vanuit het instituut. Lesgeven is ook innoveren. Iets wat Fontys diep aan het hart ligt. Maak daar gebruik van of dwing dat gebruik af.

“Een goede docent speelt in op, en maakt contact met het publiek.”

Meindert Flikkema (Economie, Vrije Universiteit van Amsterdam)

Flexibel, doch geordend
Een van de meest mooie tips komt van universitair topdocent Meindert Flikkema (Economie, Vrije Universiteit van Amsterdam). “Een goede docent is goed voorbereid, maar laat het ter plekke gaan zoals het moet gaan. Die speelt in op, en maakt contact met het publiek.” Als je strak aan je bedachte college wilt houden, dan kan ik garanderen dat het fout gaat. Er gebeurt altijd wel iets, voor de les of tijdens de les. Klamp je niet vast aan strohalm. “Mijn moeder vraagt wel eens: heb je problemen om orde te houden? Als dat zo is, stop ik meteen. De truc is veel doen. Daar ontbreekt het aan bij veel academici. De vorm van het college is daarom zoveel meer belangrijk dan de inhoud. Kies verrassende vormen, die zorgen dat dingen echt veranderen en dat studenten dingen onthouden.” En ook daar heeft Flikkema weer een goed punt. De vorm van een college is véél belangrijker dan de inhoud. De inhoud komt vanzelf wel. Is de PowerPoint leuk opgemaakt? Zitten er filmpjes in? Worden de studenten actief getriggerd om mee te denken met een vraagstuk? Hé docent, doe eens effe wat anders man!

In mijn jaren op de Fontys Hogeschool Journalistiek in Tilburg heb ik vele docenten mogen meemaken. De een beter dan de ander. De een waar ik graag heen ging en de ander waar ik een uurtje extra voor thuis bleef. En een aanwezigheidsplicht helpt echt niet om studenten binnen te houden bij alle docenten. Als we echt niet willen, dan gaan we niet.
Maar misschien is het onderzoek van Goudsteen en Company niet eens van toepassing op hogeschool docenten. Misschien zijn alle docenten van Fontys wel gewoon toppers. Misschien denken we allang groter.

Wie zal het zeggen?