Auteurs: Peter Bos en Petra Poelmans

Het samen leren, werken en onderzoek doen door studenten, werkveld en opleiders in een zogeheten hybride leeromgeving, krijgt steeds meer aandacht. Binnen Fontys kennen we verschillende van dit soort contexten (denk aan POS, SIC’s, WPL, etc.) waarbinnen sámen werken belangrijk is. Juist dat sámen zaken oppakken, elkaar ontmoeten, is in de huidige Corona-tijd lastig. Om te kijken hoe de leeromgevingen veranderen in deze bijzondere tijden, zijn we vanuit het Fontys Programma Hybride Leeromgevingen in gesprek gegaan over de gevolgen van de coronacrisis op hun hybride leeromgeving. We bespraken de kracht maar ook de kwetsbaarheid van hybride leeromgevingen. En wat kunnen we hieruit leren voor toekomstig onderwijs? In deze blog geven de uitkomsten van dit onderzoek weer.

We spraken met 10 vertegenwoordigers van zeer diverse hybride leeromgevingen waarbij elk Fontys domein vertegenwoordigd was. In het gesprek werd direct duidelijk dat de coronamaatregelen zijn weerslag hebben op álle hybride leeromgevingen. Het gaat hierbij om zowel negatieve als positieve gevolgen. In onderstaand schema hebben we de belangrijkste krachten en kwetsbaarheden van hybride leeromgevingen in coronatijd, die uit ons gesprek naar voren kwamen, weergegeven. Daarbij moet steeds opgemerkt worden dat de genoemde krachten en kwetsbaarheden sterk contextafhankelijk zijn. Krachten en kwetsbaarheden binnen de ene hybride leeromgeving hoeven niet van toepassing te zijn binnen de andere. Zo lijkt binnen ICT-gerelateerde hybride leeromgevingen de omslag naar volledig online bijvoorbeeld minder ingrijpend dan hybride leeromgevingen binnen bijvoorbeeld zorg-, sport- of onderwijs gerelateerde hybride leeromgevingen. Studenten, opleiders en werkveld binnen ICT werken al vaak online met elkaar en zijn bovendien minder afhankelijk van derden, waar dat voor bijvoorbeeld het educatieve domein (leerlingen) en de zorg (patiënten/cliënten) duidelijk anders is.

De belangrijkste krachten en kwetsbaarheden van Hybride Leeromgevingen in crisistijd 
Krachten Kwetsbaarheden
Flexibiliteit en verbinding
Ik merk dat de studenten ontzettend flexibel zijn in het hele traject. Ik merk ook dat de bedrijven waarmee wij samenwerken behoorlijk flexibel zijn


De flexibiliteit van betrokkenen wordt diverse keren aangehaald en geroemd. Soms wordt hierbij gedoeld op werkveldpartners, soms op de flexibele houding van studenten en docentcollega’s. In vergelijking tot regulier onderwijs lijken hybride leeromgevingen ook meer verbinding te behouden met studenten. Dit door een combinatie van kleinschaligheid en intensief contact tussen docent en student. Tenslotte wordt ook genoemd dat studenten zelf de verantwoordelijkheid voelen om projecten tot een goed einde te brengen, wat de verbinding met andere actoren ten goede komt.

 

Gemis van de ontmoeting
Alleen thuis achter een schermpje zitten…daar is natuurlijk helemaal niks hybride aan hé?


De kracht van hybride leeromgevingen is vooral de ontmoeting. Die ontmoeting vindt nu onvoldoende plaats en wordt gemist door docent en student. Het gebrek aan fysiek sociaal contact heeft negatieve impact op (a) de samenwerking tussen student, docent en werkveldpartners en (b) de begeleiding van studenten. Studenten die nieuw binnen komen binnen een hybride leeromgeving hebben het moeilijk. Zij hebben meer tijd nodig om te wennen aan het didactisch concept en de sociale verbondenheid staat onder druk.

 

 

Beter contact met werkveldpartners
“Al met al loopt het wel door. Soms zelfs makkelijk omdat de werkveldpartners makkelijker kunnen aanhaken.”

Er is gedurende de coronacrisis in bepaalde opzichten beter contact met het werkveld. Werkveldpartners lijken digitaal makkelijker aan te haken voor overleg met studenten en docenten.

 

 

Het wegvallen van werkveldpartners
“Alles wat die professionele werkplaats krachtig maakt is on hold komen te staan.”


Sommige hybride leeromgevingen worden geconfronteerd met werkveldpartners die, soms plotseling en resoluut, de samenwerking tijdelijk stop zetten. Dit is ingrijpend aangezien samenwerken en werkplekleren ‘cornerstones’ zijn van de hybride leeromgevingen.

 

 

Design doet er toe
“We komen wekelijks samen met de student. Dan doen we een stand-up, leggen ze hun taken vast en worden er vragen gesteld op inhoudsgebied. Dat proces gaat online bijna net zo goed als offline.”

Het design van de hybride leeromgevingen kan ondersteunend werken voor het leerproces van studenten. Goed doordachte samenwerkingsstructuren tussen student, docent en werkveld dragen bij aan de stabiliteit van hybride leeromgevingen gedurende de coronacrisis. Wanneer de onboarding pre-corona heeft plaats gevonden lijken studenten stabiel te blijven functioneren binnen hybride leeromgevingen.

 

 

Leeruitkomsten beoordelen
Wij lopen nu wel vast in onze leeruitkomsten omdat daar een hele grote sociale component in zit.” / “Hoe staan studenten nu voor een groep?  Dat kan je nu niet beoordelen. Studenten kunnen ook niet laten zien wat ze in huis hebben.”


Een groot dilemma voor veel hybride leeromgevingen gedurende de coronacrisis is hoe om te gaan met beoordelen. In veel leeruitkomsten zit een groot toepassings- en/of sociaal component, waarvoor studenten op dit moment niet de bewijslast kunnen leveren. Later beoordelen van deze componenten zorgt voor studievertraging, wat vooral voor studenten in hun propedeusejaar lastig is.

 

 

Blijven zoeken naar de kracht van de ontmoeting
Uit het onderzoek blijkt dat dankzij de gezamenlijke inzet en flexibiliteit van studenten, begeleiders en werkveldpartners hybride leeromgevingen de afgelopen maanden doorgaans succesvol zijn blijven opereren, in elk geval daar waar werkveldpartners mee konden blijven doen. Veel hybride leeromgevingen zijn door blijven werken op basis van ontwerpprincipes die ontwikkeld zijn in de maanden dat er nog wél op locatie samengewerkt kon worden. Het onderzoek laat echter ook zien dat het uitsluitend online werken de werkzame bestandsdelen van een hybride leeromgeving lijkt uit te hollen. De fysieke ontmoeting wordt door velen gemist en studenten die nieuw zijn binnen een hybride leeromgeving vinden moeizaam hun weg. Een, en zo niet dé belangrijkste les, die we geleerd hebben uit het gesprek dat we gevoerd hebben met de Fontys hybride leeromgevingen is dat juist vanuit de ontmoeting en de samenwerking tussen student, begeleider en werkveld de basis wordt gelegd voor effectief leren en ontwikkelen. Hybride leeromgevingen bieden ruimschoots gelegenheid voor die ontmoeting. Al gaat dat offline een stuk makkelijker dan online.

 

FavoriteLoadingVind ik leuk

Over Peter Bos

HRM-docentonderzoeker Fontys Lectoraat Dynamische Talentinterventies | Focus op Talentgericht Leiderschap | Passie voor jong Talent, het HR-vakgebied & Spreken.