Laat jij, je uitdagen of daag jij, jezelf uit?

Rens van der Vorst is technofilosoof. Hij schreef het boek ‘Appen is het Nieuwe Roken’ en schrijft wekelijks een column in BRON. BRON is het onafhankelijke nieuwsmedium van en voor Fontys Hogescholen.

De columns van Rens maken mij nieuwsgierig. Ik weet namelijk dat hij altijd iets uitdagends te vertellen heeft. Hij zet je aan het denken over technologie en jouw eigen voorkeuren en gedrag.

Rens schreef afgelopen week in zijn column dat hij niet uitgedaagd wordt door Spotify en Netflix. Het belemmert hem om de man te worden die hij zou willen zijn.  Rens zou graag documentaires kijken en naar experimentele cutting edge muziek luisteren, maar dat doet hij niet. Hij kijkt vooral series en luistert naar commerciële Nederlandse muziek omdat Netflix en Spotify hem geven wat hij leuk vindt en altijd al luisterde. Daarna komen YouTube en Blendle ook nog aan bod.

Rens sluit zijn column af met de woorden: “de algoritmes, de filterbubbels, de kunstmatige intelligentie, ze dagen me niet uit om de man te worden die ik wil zijn. Juist niet. Ze trekken me dieper het moeras in van de man die ik ben. Mijn resultaten uit het verleden bieden helaas wel een garantie voor de toekomst.”

Stephen Fry over Netflix en het doorbreken van patroon denken

Dat is grappig dacht ik. Ik was namelijk net bezig een blog te schrijven met daarin onderstaand fragment uit een interview met Stephen Fry. Stephen Fry stelde negen jaar geleden al voor dat Netflix je juist het tegenover gestelde zou moeten voorschotelen van wat je normaal kijkt. En in zijn ideale restaurant zou je het gerecht van de persoon naast je geserveerd krijgen.

 

Wat Stephen Fry zo duidelijk wenst is dat mensen hun eigen patronen durven te doorbreken. Je kan jezelf hierin uitdagen of hulp van buiten zoeken. Een mens is immers een gewoontedier. Iedereen heeft gewoonten. Gewoonten helpen om niet teveel na te hoeven denken over terugkerende taken en lekker efficiënt te kunnen werken. Ik moet toegeven, efficiënt zijn en minder nadenken op het ene gebied geeft ruimte om aandacht te besteden aan andere dingen.

Toch zorgen die patronen er ook voor dat je soms ongemerkt minder flexibel wordt. Je loopt het risico om minder open te staan voor nieuwe informatie en ideeën. Deze nieuwe informatie zou je bijvoorbeeld juist kunnen helpen in jouw efficiëntie-behoefte. Of daagt je uit om eens heel anders te kijken naar wat je doet. Waarom doe je, wat je doet? Hoe vaak sta je hierbij stil? Misschien kan je wel hele stappen overslaan of zelfs stoppen met wat je doet.

Doe eens iets anders

Tijdens een Mindfulness cursus op mijn werk, kregen de deelnemers de volgende oefening. Ga naar de bioscoop en kies een film die je normaal nooit zou kiezen. Nu was ‘het probleem’ dat ik dit juist graag doe en deze opdracht voor mij niet patroon-doorbrekend was. Ik houd ervan om verrast te worden. Ik kies daarom bewust films en programma’s die iets of juist ver buiten mijn comfortzone en interessegebied liggen. In een restaurant kies ik altijd gerechten die ik niet ken of ik kies voor een verassingsgerecht. Ik pas kleren waarvan ik denk dat ze me niet staan om te kijken of ik ze toevallig toch veel mooier vind dan ik denk. En ik ben altijd blij wanneer iemand mij bekend maakt met een muziekstijl of een band die ik nog niet kende.

Ik doorbreek dus een patroon wanneer ik iets durf te kiezen wat ik al ken. Maar geldt dit voor alles wat ik doe? Wanneer houd ik juist wel van veiligheid en voorspelbaarheid? En kies ik alleen wat mij verrast of durf ik ook te kiezen voor iets waar ik een aversie tegen heb?

Self-check

Een regelmatige self-check ervaar ik bij tijd en wijle als confronterend maar altijd als noodzakelijk en gezond. Hoe sta ik ervoor? Bijvoorbeeld: in hoeverre ben ik flexibel en zijn anderen rigide? Of verwijt ik anderen dat ze niet flexibel genoeg zijn omdat ik zelf eigenlijk ook graag vasthoud aan mijn eigen standpunt en gewoonten? Rens zijn columns zijn voor mij mini self-check momentjes. Rens draagt mijns inziens met zijn columns bij aan mentale fitheid en zelfbewustzijn.

Ook ik heb een probleem met Netflix

Om nog even terug te komen op Rens zijn ervaringen met Netflix. Ik leef met Rens mee. Ik heb namelijk ook een probleem met Netflix. Het probleem is anders van soort. Maar toch deel ik het graag met jullie. Ik heb namelijk geen Netflix. Ik wil ook geen Netflix. Ik weer Netflix actief uit mijn leven. Dit is pure zelfbescherming. Ik ken mijn zwakheden. Het afschaffen van de tv voelde jaren geleden als een bevrijding. De opkomst van Netflix voelde als een nieuwe verleiding.

Ik kijk thuis wel NPO Start Plus: de goedkopere Nederlandse variant. Ik denk dat ik gemiddeld 8 keer per maand NPO Start Plus gebruik. Ik vind niet altijd iets dat ik op dat moment interessant vind of wat kort genoeg is om niet teveel van mijn tijd op te slokken. NPO biedt korte maar interessante series, die vanwege het beperkte aantal afleveringen slechts tijdelijk verslavend zijn. En dat is precies waarom ik NPO Start Plus gebruik. Dit is misschien niet de reclame waar NPO op zit te wachten. Maar ik ben echt heel tevreden over mijn abonnement. Ik gebruik het niet teveel en ik geniet echt wanneer ik kijk.

Spotify als muziekdagboek

Ik gebruik Spotify, sinds 2014 als een muziekdagboek of beter gezegd muziekmaandboek. Mijn afspeellijsten zijn per maand ingedeeld. De lijst loopt van maart 2014 tot en met juni 2019. Door deze maandelijkse indeling kan ik mijn stemming en interesses in bepaalde perioden terugluisteren. Maar ook mijn veranderende muzieksmaak kan ik zo volgen en soms waar ik ben geweest. Mijn muzieksmaak heeft zich in de loop van de tijd ontwikkeld, geïnspireerd door wat ik in mijn omgeving en op reis zoal tegenkom. Zo schrijf ik deze blog in het café van skatebaan Area51, terwijl mijn zoon zich uitleeft op zijn step. Dit levert nieuwe muziek inspiratie op met behulp van Shazam, voor mij een voorbeeld een knap staaltje technologie.

Toen ik een jaar geleden moeder werd van een lief, klein meisje dat beter slaapt wanneer er een rustgevend babymuziekje speelde, merkte ik dit in mijn Discover Weekly (de suggesties van Spotify gebaseerd op mijn luistergedrag). En ja, daar kan ik me dan op een gegeven moment aan gaan ergeren. Het openen van een apart kanaal voor mijn dochter was de oplossing. Gelukkig slaapt ze inmiddels ook goed op andere soorten muziek.

Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg

Nu begrijp ik natuurlijk wel dat Rens zijn columns met een knipoog schrijft. Toch neem ik zijn columns heel serieus. Hij legt zijn vinger namelijk op zere plekken in de samenleving. Dit doet hij bijvoorbeeld wanneer hij over ons gebruik van mobiele telefoons schrijft of over de invloed van onder andere Netflix en Spotify op ons gedrag. Wanneer je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. En dat is precies wat de technologie achter Netflix en Spotify ons biedt, wanneer we dat toelaten.

Wat zegt jouw muzieksmaak over jou als persoon?

Het mooie aan nieuwsgierigheid is dat je, je kan laten prikkelen om nieuwe dingen uit te proberen zoals andere muziek dan je gewend bent. Maar wat als jouw interesse daar gewoonweg niet ligt en je, je helemaal niet geprikkeld voelt door andere muziek? Ben je dan niet of minder nieuwsgierig?

Je bent dan natuurlijk nog steeds nieuwsgierig, maar wellicht op een andere manier en naar andere onderwerpen. Misschien is je muzieksmaak rond je adolescentie gevormd en zal deze ook niet veel meer veranderen. Volgens Professor ter Bogt, die onderzoek deed naar muziekvoorkeuren en persoonlijkheidskenmerken, is dit namelijk heel gewoon. Volgens ter Bogt “blijf je meestal in de stroom die je tijdens je vroege adolescentie al interessant of leuk vindt”. Dit betekent dat je wel van favoriete artiest kunt wisselen, maar je blijft dezelfde type muziek leuk vinden. Er is echter één uitzondering en dat is “met name wanneer je ouder wordt, je gevoeliger wordt voor klassiek en jazz”. Uit zijn onderzoek blijkt bovendien dat mensen die naar het type ‘rock’ luisteren opener zijn en minder ordelijk. Mensen die naar ‘elite’ luisteren, schijnen aardiger, ordelijker en opener te zijn. Dit gaat echter ten koste van hun emotionele stabiliteit. Personen die naar ‘urban’ luisteren zijn extraverter en aardiger. Ditzelfde geldt voor personen die naar ‘pop/dance’ luisteren.

Mogelijk ben je wel nieuwsgierig naar wat jouw muziekvoorkeur over jouw persoonskenmerken verraadt en in hoeverre en op welke manier jouw voorkeur binnen één muziektype valt. Je kan je natuurlijk ook afvragen hoe een bepaald type muziek ‘technisch’ in elkaar steekt. Of om een van de voorbeelden van Stephen Fry te gebruiken, misschien wordt je wel nieuwsgierig naar een andere soort muziek, simpelweg omdat jouw rolmodel of vrienden enthousiast zijn over een ander type muziek.

Rens kan zich ook afvragen waarom hij altijd voor hetzelfde kiest, zelfs wanneer hij zegt te willen veranderen en zelfs wanneer hij weet wat hij van Netflix en Spotify kan verwachten. En dat is precies wat Rens in zijn column doet. Dank je, Rens. Ik blijf je volgen. Ik hoop dat je mij en anderen nog lang blijft prikkelen om positief-kritisch naar technologie en ons eigen gedrag te kijken.

Behoefte aan een extra dosis technofilosofie?

Abonneer je dan op Rens zijn nieuwsbrief. Je wordt gegarandeerd geprikkeld door één of meerdere van de interessante links die Rens deelt. En… je kan zelf even controleren in hoeverre Rens werkelijk alleen naar commerciële programma’s kijkt.

 

 

Vind ik leuk