Uit diverse onderzoeken is gebleken dat studenten een hekel hebben aan reflectie, ze het zien als een routineuze verplichting en verzinnen verhalen om aan de formele eisen te voldoen. Waarom wordt er dan nog gereflecteerd als het tot weinig leerresultaat leidt?
Door Maud Donga, docent Fontys Academy for Creative Industries
Studenten worden vrijwel vanaf de eerste dag dat zij aan hun studie beginnen verplicht tot zelfreflectie, maar het is voor veel studenten niet duidelijk wat reflecteren precies is en hoe ze het moeten doen. Terwijl ze wel heel goed naar zichzelf kunnen kijken en het maken van selfies ze bijzonder goed afgaat, is zelfreflectie toch andere koek.
Satirisch internettijdschrift De gladiool publiceerde een stuk over waarom het schrijven van een reflectieverslag altijd even kut is. In dit artikel wordt in acht ‘satirische’ stappen omschreven hoe iedere student het schrijven van een reflectieproces aanpakt. Veel studenten en docenten zullen deze spottende stappen herkennen, helaas.
Dit kan en moet anders!
Sinds september vorig jaar volg ik met veel plezier de master Crossover Creativity aan de HKU in Utrecht. Tijdens deze master onderzoek ik of het reflectieproces verbeterd kan worden door het beter aan te laten sluiten bij de belevingswereld van de student.
Volgens een onderzoek van DUO Onderwijsonderzoek & advies (Liesbeth van der Woud, 2017) hebben studenten last van een krimpende aandachtspanne en worden iets langere en moeilijkere teksten schrikbarend slecht begrepen. Ook hebben ze steeds grotere moeite om de toon of emotie van een tekst, gesproken of geschreven, in te schatten zonder emoji’s.
In november stuitte ik op de web-serie Nettiquette, deze online serie bestaat uit vijf korte afleveringen met een eigen thema zoals vriendschap, verliefdheid, roem of haat. Regisseur Mea Dols de Jong maakt op een beeldende manier de ongeschreven regels op social media inzichtelijk. Samen met middelbare scholieren maakt ze een online wereld zichtbaar over de betekenis van special tags, emoji’s en hoe het zit met deze digitale taal die alleen tieners lijken te begrijpen.
Emoji-expert Lillian Stolk heeft onlangs Het zonder woorden boek uitgebracht. In dit boek brengt ze op verschillende manieren in kaart wat voor impact emoji’s hebben op onze communicatie.
Marcel Denasi stelt in zijn boek The Semiotics of Emoji dat emoji ons helpen concreter te communiceren met mensen “van een andere culturele en taalkundige afkomst.” Emoji’s zijn inmiddels wereldwijd onmisbaar én vormen de snelst groeiende universele taal. Waarom worden ze dan nog niet professioneel en landelijk opgenomen in het onderwijs?
Als ik het reflectieproces wil verbeteren zie ik het als een buitenkansje om gebruik te maken van deze beeldende taal; emoji-taal. Het is als docent belangrijk om kennis te nemen van deze nieuwe manier van communiceren. Studenten drukken veel sneller hun gevoelens uit op social-media terwijl het in het reflectieproces ook gaat om de inspectie en evaluatie van eigen gedachten, gevoelens en gedrag en het nadenken daarover, maar dan op professioneel niveau.
5 april heb ik een aantal eerstejaars studenten International Lifestyle Studies op een digitale non-verbale manier laten reflecteren. Het ‘oude’ herkenbare reflectiemodel van Korthagen heb ik als uitgangspunt gebruikt. Waar de studenten normaal starten vanuit hun betekenisvolle ervaring en dit omschrijven en verwerken in een inzicht en een leerdoel/actiepunt. Hebben ze nu hun betekenisvolle ervaring gevisualiseerd en hebben emoji’s een bijdrage geleverd aan het beter verbeelden en omschrijven van hun gedachten en gevoelens. Studenten waren enthousiast en opmerkingen als: “Wat een fijne reflectiemethode! Via beeld kan ik veel beter mijn gevoel uiten” heb ik vaak gehoord.
Wil je meer weten over deze digitale non-verbale reflectiemethode? Ik vertel je er graag meer over! 🙂
Maud Donga, docent International Lifestyle Studies en student aan de HKU master Crossover Creativity.
Vind ik leuk
